وێڕای ئەم هەموو قوربانییەی دراوە هێشتا قۆناخی رزگاری نیشتمانی كوردستان، بە كۆتا نەهاتووە، بۆیە لەپاڵ تەواوكردنی ئەم قۆناخی رزگاری نیشتمانییە، زۆر ئەركی تری نیشتمانی دیكەمان كەوتۆتە سەر شان، كە لە هەموویان سەختتر و گرنگتر بونیادنان و هێنانە ئارای دیموكراسی و زەمینە رەخساندنی گفتوگۆی كراوەو باشتركردنی ژيان و گوزەرانی خەڵكە، هێنانەدی ئەم ئەركانەش هەر ئاوا بە سووك و سانایی ناهێنرێنەدی، ئەزموونی گەلانی رزگاربوو لەدەست داگیركەران پێمان دەڵێت بونیادنانی دیموكراسی لەهەر وڵاتێكدا زۆر سەختترە لە قۆناخی رزگاری نیشتمانی، جا چ جای ئەوەی لە وڵاتێكی وەكو كوردستاندا، كە لەنێو وڵاتێكدا گیرمان خواردووە، نەك هەر تەنها مێژووەكەی بگرە ئێستایشی لەگەڵدا بێت خوێنی لێ دەچۆڕێ، بۆیە بونیادنانی دیموكراسی لەنێو ئەو هەموو حیزب و گرووپە سیاسیانەدا، سەفەركردنە بەناو مەرگ و خوێندا.
لەكوردستان تائێستا سەرەڕای حزب و گرووپی جودا جودا، هەنگاوی باش بۆ بونیادنانی دیموكراسی نراوە، ئەگەرچی هێشتا حیزب و لایەنە سیاسیەكانی كوردستان (جگە لەپارتی و یەكێتی) بە ئەوانەی بەشدارن لەحكومەت و پەرلەمان و ئەوانەیش كە بەشدارنین لەحكومەت و پەرلەمان، سەیر دەكەی خودان یەك ریتمن، خودان یەك گوتاری سیاسی و یەك بۆچوونن بەرامبەر بەحكومەت، ئەم یەك هەڵوێستییەی حیزبەكان نەك تەنها لەحیزبە نەتەوەییەكاندایە، بگرە حیزبە ئیسلامییەكانیش لەگەڵیاندا یەكیانگرتۆتەوە، ئەمە لەكاتێكدا، حیزبە ئیسلامییە سیاسییەكانی كوردستان، ئەو حیزبە سیاسییە ئیسلامییە نین كە تێگەیشتنێكی عەلمانییان هەبێت، بەڵكو بەپێچەوانەوە بە ئاشكرا دژی هەموو تێگەيشتن و بۆچوونێكی عەلمانین، تەنانەت لەكاتی تەنگاوبوونیاندا نەبێت هەر دان بەدیموكراسیش نانێن، گرفتی بنەڕەتی لەوەدایە ئەو حیزبە ئیسلامی سیاسییانە لەگەڵ حیزبە نەتەوەییەكانی دیكەی كوردستان هاوهەڵوێستن لە بەرامبەر رەخنەگرتن لە حكومەتی هەرێم! لەكاتێكدا دووبەرنامەی جیاوازو دوو ئەجێندای پێكناكۆكیان هەیە. ئا لێرەوەیە بونیادنانی دیموكراسی زۆر سەخت دەبێت، رەخنەی زۆردەگرن، رەخنەگرتنیش هیچ باجێكی لەسەر نییە، بەڵام بڕوایان بە دیموكراسی نییە، رەخنە دەگرن، رەخنەگرتنیش هیچ هونەرێكی تێدا نییەو زۆر ئاسانە، چونكە لە بەرامبەر رەخنەكانیان هیچ بەرنامەیەكی كردەیی و هیچ پڕۆژەیەكی رێگەچارەی پێ نییە كە ئاسانكاری بێت بۆ حكومەت، بەڵكو دەیانەوێ ئەركی سەر حكومەت بە جۆرێك گران بكەن كە زیاتر رووبەڕووی قەیرانەكان بێتەوە.
ئەو حیزبە سیاسیانەی كاتێك لەگەڵ رێكخراوە ناحكومی و لەگەڵ رێكخراوەكانی مەدەنی یەكدەگرنەوە لە رەخنە گرتن لە حكومەت، خۆیان لە بیردەكەن كە حیزبێكی سیاسین و خەباتی سیاسی بۆ گرتنەدەستی دەسەڵات دەكەن، لە كاتێكدا رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی ئەركی تریان لەسەر شانە بێ ئەوەی بە تەمای گرتنەدەستی دەسەڵات بكەن.
مێژووی گەلانی دونیا ئەوەی یەكلاكردۆتەوە كە بونیادنانی دیموكراسی بە دروشمی شۆڕشگێرانە نایێتە دی، (ئەگەر وابوایە دەبوو كاسترۆیەكێك لە دیموكراسیترین سەركردە بوایە)، زۆر كەسایەتی شۆڕشگێری دیكەیش لە دونیادا دروست بوون و توانیان میللەتێك رزگار بكەن و رژێمێك بڕووخێنن یا قاوی بدەن، بەڵام دواتر نەیانتوانی رێز لەو خەباتەی خۆیان بنێن و دیموكراسی پیادەبكەن، بۆیە زۆر جار ئەو قسەیە راست دەردەچێ كە بونیادنانی دیموكراسی لە قۆناخی رزگاری نیشتمانی سەخت ترە.
ئەوەی سەرنج دەدرێ ئەزموونی كوردستان زۆر ئاڵۆزە و بە قۆناخێكی زۆر هەستیاریشدا رەت دەبێت، چونكە ململانێكان و رەخنەگرتنەكان بۆ راستكردنەوەو باشتركردنی جۆری حوكم نییە، بەقەد ئەوەی هەر حیزبەو دەیەوێ لە پەنای حیزبی دەسەڵاتدارەوە دەستكەوتی زیاتر بۆخۆی مسۆگەر بكات، كە پێی مسۆگەرنەكرا ئینجا رەخنەی جۆراوجۆری بێ بەرنامەو بێ پڕۆژە بە توندی دەگرێت بۆ ئەوەی پێگەیەكی جەماوەری بۆ خۆی دروست بكات، كە ئەمەش یارییەكی سەرشێتانەیە و جەماوەر بەم جۆرە مسۆگەرناكرێت.
لەوەش خراپتر ئەوەیە، ئەو حزبانەی رەخنە لە دەسەڵات و حكومەت دەگرن، حزبێكی ناوچەیی یا حزبێكی ئایینی یا ئیتنیكی بن، كە ئەمانە قەت ناتوانن ئاڵاهەڵگری دیموكراسی بن.