ئێمە لە بەشی یەکەمدا ئەوەمان ڕوون کردەوە، چۆن مێژوو و ڕابردوو، پەروەردەو کەلتوور، چ ئەزموونێکی ناوەکی و دەرەکی لە مرۆڤدا دەخوڵقێنێت و چ جۆرە ستراتیژیەتێکی پێدەبەخشێت، کە لادان لەو ستراتیژییە کارێکی ئاسان نابێت. سیاسەتکردن یەکێکە لەو کایانەی کە مرۆڤ ستراتیژیەتی خۆی تیایدا پیادە دەکات، هەندێ جار ستراتیژیەتی تاکێك یان کۆمەڵێك وا باڵ بەسەر نەتەوەیەکدا دەکێشێت، پیرۆزییەکی بێئەندازی ئەوتۆ وەردەگرێت، بیرکردنەوە لە جۆرێکی دی جیا لەو ستراتیژە، تابۆ دەبێت. سەرکردەو و خەڵكی بەگشتی وا لێی ڕادێن، دەبێت هەرچۆن بووە گوێڕایەڵی بکەن، ئەگینا خۆیان بە لادەر دەزانن. نەتەوەی کورد یەکێکە لەو نەتەوانەی کە ستراتیژیەتێکی تایبەت گیریداون، ئەگەر بەو چەشنە سیاسەت نەکەن، وا تێدەگەن کوردایەتی ناکەن، کەچی ئەوەیشی کە ناڕازییە لەو بارودۆخە، دەبینێ ڕکابەری لە بەدیهێنانی ئەو ستراتیژەدا دەکات، نەک بیر لە گۆڕینی ستراتیژەکە بکاتەوە، بۆیە هەرچی بێتە دەسەڵات دەبینێ هەمان ستراتیژ دووبارە دەکاتەوە.
ئێمە لەم دیدەوە گەرەکمانە بە خۆمانەوە خەریک بین، بە نەخشەکانی خۆماندا بچینەوە، لە پلانەکانمان وردبینەوە، بە خۆماندا شۆڕبینەوە، لە نیازەکانمان ئاگادار بینەوە، تەنانەت ناوو مێشکی خۆشمان بخوێنینەوە، لە وشەو دەستەواژە و ڕستەو پەرەگراف و کتێبەکانمان بە بارێکیتردا، دەربڕینەکانمان بنووسینەوە، بە دیوێکی تردا نووسراوی ئەوانیتر داڕێژینەوەو بخوێنینەوە، تا بتوانین ستراتیژیەتی هەنوکەی خۆمان بە ستراتیژیەتێکی تر بگۆڕینەوە، تا چارەنووسی خۆمان، بۆ خۆمان بەدەستی خۆمان دیاری بکەینەوە.
سەرکردە سیاسیەکانی کوردستانی باشوور و نووسەرانی بواری سیاسی لە کوردستانی باشوور، دەشێت لەو ڕاستیە بگەن، کە سەرکەوتن و ئامانج بەدەستهێنان و گەیشتن بە مەبەست، لە گلەیی و گازندەی بەرامبەرەکەیدا دەست ناکەوێت، بەڵکو بە گۆڕینی ستراتیژ و پلان و نەخشەی خۆمان وەك نەتەوەی کورد دەکرێت. کاتێ ئەو پرسیارەی پێشەوە دووبارە بکەینەوە سەبارەت بە پێوەندی نێوان هەرێم و ناوەند، بۆ دەبێت لە مێژووی کوردی باشوور ئەوە دووبارە بێتەوە کە هەرکاتێ حکومەتی ناوەند لە بەغدا، دەسەڵاتی پتەو دەبێت، دەسەڵاتی کوردی باشوور دەخاتە ناو مەترسیەوە و بۆی دەبێتە هەڕەشە؟ ئایا ئێمە ئەم گلەییە لە خۆمان بکەین، یان لە حکومەتی ناوەندی لە بەغدا بکەین؟ ئایا کێشەکەمان ئەوەیە کە مالیکی دەسەڵاتی بەدەستەوەیە؟ ئەگەر عەلاویش دەسەڵاتی بگرتایەتە دەست، هەمان کێشەی ئیستەمان نە دەبوو؟ من دەڵێم: با.
ئێمە لێرەدا ئەوەمان بۆ دەردەکەوێت، هەم عەرەب و هەمیش کورد (ئەگەر بشێت لەبری وشەی بەغدا و هەرێم، وشەی عەرەب و کورد بەکاربهێنم)، بەیەک ستراتیژ بیر دەکەنەوە. ئەم وەکو یەك بیرکردنەوەیە، بەردەوام کوردی بە قەیرانا بردووە و لەکۆتاییدا شکستی پێهێناوە و کۆڵی پێداوە، کەچی کە کورد دەست پێدەکاتەوە، هەمان ستراتیژ، لە فۆرمێکی تردا دووبارە دەکاتەوە، دووبارە و سێ بارەکردنەوەی هەمان ئاراستەی مێژووی، هەمان چارەنووس بەرهەم دەهێنێتەوە. من نازانم لە پشتی پەردەوە لە نێوان کورد و عەرەب و تورک و فارس، چی ئەگوزەرێ، چی ئەگوترێ، چی ئەکرێ، چ پلانێک دائەڕێژرێ، وەلێ ئەوەی لەسەر شانۆ دەبینرێ، ئەو دەرەنجامانەی لێی وەرئەگیرێ، ئەوەمان پێدەڵێن کە کورد و ئەو نەتەوانەی تر مامەڵەی ئاغا و کۆیلایەتی لەتەک یەکترا جێبەجێ دەکەن. واتە ئاغا و کۆیلە لە ململانێدان، بەڵام ئەم کۆیلەیە هەمان گەمەی ئاغا بە هەمان یاسا و رێسا دەکاتەوە. ئایا ئەو کۆیلەیە لە کۆتاییدا نادۆڕێت؟ بەڵێ دەدۆڕێت، چونکی ئاغا دەسەڵاتدار و سەردارە، توانای هەیە مومارەسەی دەسەڵات بکات، چونکی گشت ئیمکاناتەکانی لەبەردەستایە، بەڵام کۆیلە ڕەنگە لە هەلومەرجی لاوازی ئاغاکەیدا بواری بۆ بڕەخسێت تا کاریگەری بەسەر ئاغاوە هەبێت، وەلێ هێندە نابات ئاغا کۆیلەکەی هەڵدەلوشێت. کەواتە کۆیلە دەبێت ستراتیژی خۆی بگۆڕێت، یاسای سروشتی خۆی بگرێتە بەر، تا پێش وەخت ڕۆحی کۆیلایەتی لە خۆی بتەکێنێت، واتە هوشیاربێتەوە لەوەی کە کۆیلەیە. ئەوجا کۆیلە بە کارکردن وەك جوتیار و کرێکار لەناو سروشتا، هێزێکی سروشتی وەدەسئەخات، کە ئاغا لە دەرەنجامی خاوبوونەوەی و مڕ بوونی، هێزی لەبەر بڕاوە، کەچی بە خۆی نەزانیوە. ئەگەر کۆیلە بەردەوام ڕکابەرێی ئاغاکەی بکات، واتە بەردەوام کۆیلە بەلاوازی دەمێنێتەوە و ئاغاش بە ئاگا دەبێت تا کۆیلە یاخی بووەکەی دەسبەسەر بکات. بۆیە دەسەڵاتی سیاسی هەرێمی کوردستان، نە ئەبوایە بەرامبەر لەشکرکێشی دجلە، لەشکر دانێت، دەبوایە، پەنای بۆ دادگای نێودەوڵەتیی ببردایە، ترسی خۆی و مەترسیەکانی ناوەندی، بۆ ئەمەریکاو و ئەوروپا دەرخستایە. ئایا شاعیر و نووسەری کوردی ڕق هەڵساو و ڕووکەش خوێن، دەهێڵن مرۆڤ تۆزێك بە ئەقڵ بیرکاتەوە؟ هەر لەئێستەوە دەسیان داوەتە خوێندنەوەی شیعری حەماسی و کوردایەتی فرۆشتن بە سیاسەتوانانی کوردستانی هەرێم، دەستیان داوەتە نیشاندانی عەزەڵات و خۆ دەرخستن، هەروەک بڵێی جگە لە کورد، کەسیتر نییە بەچکە شێر بێ و بۆ مافی خۆی بەهەڵمەت بێ. کورد کۆیلەیەکی ناهوشیارە، بە قسەکردن وەك ئاغایەك دەدوێت و گفت دەکات، کەچی بەڕەفتار، وەك کۆیلەیەکی ناهوشیار ڕەوت دەکات، کۆیلایەتی لە نەستیدا، لەوێوە پەخش دەکات. ئەم ئاماژەیەم لێرەدا بۆ دەرخستنی ناخی کورد، بۆ تانە لێدان نییە، هێندەی بۆ ناساندنی خودی خۆمانە، چونکی هەموومان وەکو کورد، درێژکراوەی مێژوویەکین، هەر یەکەمان بە ئایدیۆلۆژیایەکەوە گرفتارین، هەر یەکەو بە هۆی ناوێکەوە دەردەدارین.
ئەم بۆچوونەی پێشەوە، نابێت ئەوە بگەیەنێت کە سەرکردەکان و بەرپرسەکانی کوردستانی باشوور، هیچ بەرپرسیارەتیەك نەکەوێتە ئەستۆیان، نا نەخێر، چونكی ئەوان هەوڵیان نەداوە لە ئەزموونەکانی مێژوو، پەندێك وەرگرن و گۆڕانێك بەسەر ستراتیژیەتی خۆیاندا بهێنن. ئەوان نەکۆشاون ڕۆحی کۆیلایەتی لە نەستی خۆیاندا دەربهێنن، کۆششیان نەکردووە، سیستەمێکی مەعنەوی کە دواجار لە سیستەمێکی مادیدا خۆی پەخش ئەکات، دامەزرێنن.
ئەگەر ئەم نەتەوەی کوردە، هەروا سیاسەت بکات، ستراتیژیەتی خۆی نەگۆڕێت، مەینەتی و ئاوارەیی، بەردەوام بەشمان دەبێت. ئەوەی کە بەندە بۆی دەچێت و بیری لێدەکاتەوە، کورد و سەرکردەکانی کورد دەبێت، دەسبەرداری ململانێی سیاسی ببن لەتەك ئەو نەتەوە سەردەستانە، دەبێت ململانێیەکی ماریفی دامەزرێنن، ململانێیەك کە پەیوەندی بە زەوی و خاك و سنورەوە نەبێت، ململانێیەك کە ئایدیۆلۆژیایەك بخوڵقێنێت، کورد کۆکاتەوە و داوای ئازادی بیروباوەڕی تێدا بێت، کە ئەو نەتەوانەی تر، نەتوانن بە چەك و تەقەمەنی هێڕشمان بکەنەسەر، بەڵکو دیالۆگ و فکر و زانست و فەلسەفە لەو ململانێیەدا چەك و تفاقمان بێت. ستراتیژیەتی کورد دەبێت بەو بارەدا بگۆڕدرێت، ئەگین تا ماوین هەروا داماو دەبین.
لێرەدا ناتوانم ئەو ململانێیە ئایدیۆلۆژیە، ئاشکرا بکەم، ئەگین هەر کوردەکە خۆی، هەراسانم ئەکات، چونکی بەرگەی ناگرێت، لەبەر ئەوەی کۆیلە ناتوانێ بە ئاسانی، دەستبەرداری ئاغاکەی بێت. کۆیلە کە ئازادی بەیتێ، دەترسێت، کۆیلە لە ژیانێک ڕاهاتووە، بەبێ فەرمان و قوربان. قوربان، ژیانی لێتێك ئەچێت. هەرکاتێ مرۆڤ لە نەستی کۆیلە بوون، ڕزگاری بوو، دەبێتە خاوەن فکر، دەبێتە خاوەن ڕای تایبەتی خۆی، دەبێتە خاوەن ڕێبازی ژیانی خۆی، ئەوکات کە ئاغا ڕێگەی لێدەگرێت، رێگە لە گرنگترین خەسڵەتی مرۆڤ دەگرێت، کە ئازادی و سەربەخۆییە لە بیرکردنەوەدا. مەرج نییە مرۆڤ هەر تەنها بە کاری سیاسی ئازادی فەراهەم بێنێت، مرۆڤ دەبێت ئەو ڕێگا تایبەتە بدۆزێتەوە، ئیتر کاری سیاسی بێت، یان ئاینی بێت، یاخود فەلسەفی بێت، دەبێت هەوڵدات، کامیان لەو سات و کاتەدا، لەو هەلومەرجەدا کاریگەرترینیانە، کە بە تێچوونێکی کەم، بەرهەمێکی زۆر ئەچنێتەوە، ئەو ڕێگەیە بگرێتە بەر. مرۆڤ نابێت هەر پەلامار بدات، جاروبار، خەڵوەتێکی پێویستە بۆ بە خۆدا چوونەوەدا. لە کۆتاییدا دەڵێم، کورد دەبێت ستراتیژیەتی سیاسی خۆی بگۆڕێت، دەبێت جۆری ململانێکەی لە تەك عەرەب و تورک و فارسدا بگۆڕێت، ئەگین لە گشت بەرەوڕووبوونەوەیەکدا، لە کۆتاییدا شکست دەهێنێت، دەبێت متمانە بخاتە سەر ڕۆحی خۆی و هێزی گەل، ئەگین شپرزە دەبێت و لە دواجاردا نامێنێت، ئیدی سەرلەنوێ هەروا دەوران بە دەور، خول دەخۆین و سەرمان لە هیچ دەردەهێنین، لە سفرەوە بەوە دەستپێدەکەینەوە کە چارەنووسی خۆمان بەرەو شکستی خۆمان بەرینەوە.