لەگەڵ ئەوەی كە نابێت گومان لەوە بكرێت كە بە بەراورد لەگەڵ زۆربەی وڵاتانی دیكەی جیهان لە سەردەمی ڕابردوودا، سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا تا ڕاددەیەك سیاسەتێكی ڕاستگۆ و ژیرانە بووە، بەڵام لە ئێستادا چەند ڕاستییەكی دیاریكراو هەن لەبارەی ئەو سیاسەتەوە كە تەنیا دەكرێت ئەم سیاسەتە نابەجێیە بێ پێچ و پەنا وەسف بكەین.
خاڵی یەكەم پێوەندیی بە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكاوە هەیە لە ئاست شەڕی نەگریسی ناوخۆی وڵاتی سوریاوە. ئەگەرچی تێڕوانینی بنەڕەتیی ئۆباما ئەوەیە كە جارێكی دیكە نەچێتە نێو شەڕێكی كارەساتباری دیكەوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، كە ئەمەش تێڕوانینێكی ڕاست و دروستە، بەڵام هەوڵە بەردەوامەكانی بۆ پشتیوانیكردنی موعارەزە میانڕەوەكان- كە بوونیان نییە- لە دژی ڕژێمەكەی ئەسەد لە باشترین حاڵەتدا وەهمێكە و خوازیارە ڕاستی بێت، چونكە جگە لە (كورد) میانڕەوێكی لەم چەشنە لە سوریادا بوونی نەماوە.
دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش)- كە لە ئێستادا خۆی بە دەوڵەتی ئیسلامی ڕاگەیاندووە- تا ڕاددەیەكی زۆر جێی میانڕەوەكانی گرتۆتەوە، بەڵام ئەم حاڵەتە بەسەر كورددا جێبەجێ نابێت، چونكە ئەوان زیاتر لە دوو ساڵە شەڕی ئیسلامیه تیرۆریستهكان دەكەن.
لەگەڵ ئەوەشدا، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەرهەڵستی كورد دەكات، بە هۆی ئەو باوەڕە چەواشەكارییەوە كە پێیوایە كورد دەبنە هۆی دابەشكردنی موعارەزەی میانڕەو لە ڕێی پێداگیریانەوە لەسەر هەرێمێكی كوردی خۆبەڕێوەبەر(ئۆتۆنۆمی)یەوە و بگرە تەنانەت كورد پتر پەیوەستن بە پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە)وە كە بە ڕاددەیەكی زۆر ناوچە كوردییەكانی كۆنترۆڵ كردووە، بەڵام ئەو لقێكە لە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)، كە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە بزووتنەوەیەكی تیرۆریستی دادەنێت.
لە كاتێكدا ڕاستیی بوونی پەكەكە هەیە و تا ڕاددەیەكی زۆریش تاوەكو ئێستا هۆكاری سەركەوتنی پەیەدەن لە بەرگری كردنیان لە دژی داعش، بەڵام لە هەمان كاتدا پەیەدە بزووتنەوەیەكی عەلمانی میانڕەوە و هەموو ئەو خەسڵەتانەی تێدایە كە ئەمریكا دەیەوێت پشتیوانی بكات. هۆكارێكی دیكەی زیاتر بۆ ئەم هەنگاوە ئەوەیە كە بۆ ماوەی ساڵێك زیاترە توركیا دەستی داوەتە پرۆسەیەكی ئاشتی جددی لەگەڵ پەكەكەدا.
كەواتە ئەگەر لە ئێستادا توركیا كە هاوپەیمانەكەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكایە لە ناتۆ، مامەڵە لەگەڵ پەكەكە/پەیەدەدا بكات، ئەوا هۆكارێكی دیكە نییە بۆ ئەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ئەم كارە نەكات. بەو پێیە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا نەیتوانیوە لەگەڵ كاتدا هەنگاو هەڵبگرێت و زیانی بە خۆی گەیاندووە.
هەرچۆنێك بێت، بارودۆخەكە خراپە، چونكە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەردەوامە لەوەی پەكەكە بخاتە لیستی بزووتنەوە تیرۆریستییەكانەوە. ئەمەش وەسفكردنێكە كە جێی داخە و كۆسپە لەبەردەم پرۆسەی ئاشتیی بەردەوامی نێوان توركیا و پەكەكە. ئەمریكا لەبەر خاتری هاوپەیمانەكەی لە ناتۆ، توركیا، بەردەوام پەكەكەی لەم لیستەدا داناوە. بەڵام ئێستا كە توركیا خۆی گفتوگۆ لەگەڵ پەكەكەدا دەكات، ئەوا ناوهێنانی بە تیرۆریست چیتر گونجاو نییە و بگرە بەربەست و ئاستەنگ لەبەردەم گفتوگۆكاندا دروست دەكات.
جا ئەگەر ئەمریكا پەكەكە لەم لیستەدا بسڕێتەوە، ئەوا ڕەنگە توركیا و یەكێتیی ئەوروپاش ئەم هەنگاوە هەڵبگرن و ئەمەش بە قازانج بۆ پرۆسەی ئاشتیی دەشكێتەوە. بەڵام لەبری ئەوە ئەمریكا بەردەوامە لەسەر ئەوەی بە هەڵە گفتوگۆكارەكانی پەكەكە، وەك سەبری ئۆك، ڕەمزی كۆرتال و ئادەم ئوزون، بە سەردەستەی –بازرگانانی-تلیاك ناو ببات.
ئەمەش سەردەكێشێت بۆ سیاسەتێكی دیكەی چەواشەكراوی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، بەوەی بەردەوام بێت لەوەی مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە عێراق و جەلال تاڵەبانی كە سەركردەیەكی دیكەی سەرەكیی كوردە و هێشتا سەرۆكی عێراقیشە، بخاتە لیستی تیرۆرەوە. بە دڵنیاییەوە، ڕاستیی مەسەلەكە ئەوەیە، كە ئەم دوو سەركردە كوردە عێراقییە بۆ ماوەیەكی دوورو درێژە پشتیوانی سەرەكیی ئەمریكا بوونە لە ناوچەی لەرزۆكی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
كاتێك توركیای هاوپەیمانی ئەمریكا لە ناتۆ پشتیوانیی ئەمریكای نەكرد بۆ داگیركردنی عێراق لە ئازاری ساڵی 2003دا، كوردی عێراق هاتنە پێشەوە و ئەم كارەیان كرد، بەو پێیە بەرەی باكووریان كردەوە كە زۆر پێویست بوو لە دژی سەددام حوسێن بكرێتەوە لە كاتێكدا كە توركیا ئەم كارەی نەكرد.
لە كاتێكدا نزیكەی 4500 سەربازی ئەمریكی لە شەڕەكەی عێراقدا كوژران، تاوەكو ئەم ڕۆژەش تەنانەت یەك سەربازی ئەمریكیش لەو ناوچانەی عێراقدا نەكوژاروە كە كورد بەڕێوەی دەبەن. لەگەڵ ئەوەشدا دوو سەركردە سەرەكییەكەی كورد بە ڕەسمی دەخرێنە لیستی تیرۆرەوە بەهۆی بی سەروبەریی ئەو یاسایەی كە دەیان خاتە ئەم لیستەوە، ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەوان پێشتر بەرهەڵستی سەددام حوسێنیان دەكرد كە لەو كاتەدا-سەددام حوسێن- لەلایەن ئەمریكاوە پشتیوانی دەكرا..
بۆ چەندین ساڵ كۆچكردوو نێڵسۆن ماندێلاش بە هەڵە لە لیستی تیرۆری ئەمریكادا بوو. هەرچۆنێك بێت، هەر كە ئەم نازناوە نابەجێیەی لەسەر هەڵگیرا، ئەوا توانرا دەست بە گفتوگۆكان بكرێتەوە.
تەنانەت نەزانیی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا لە هەڵوێستیدا لە ئاست كێشەی كورددا زیاترە، چونكە ئەمریكا بەردەوامە لە بەرهەڵستیكردنی سەربەخۆیی كوردستانی عێراق لەبەر خاتری عێراقێكی یەكگرتوو كە بوونی نییە. كورد هەرچییەكیان لەدەست هاتبێت بۆ سەرخستنی عێراقی دوای سەددام حوسێن ئەنجامیان داوە، بەڵام ڕووداوەكانی ئەم دواییە پیشانی دا كە ئەم دەوڵەتە دەستكردە لە ئێستادا بە شێوەیەك دابەش بووە بەسەر سوننە و شیعە و كوردەكاندا كە ئەستەمە گەڕانەوەی بۆ هەبێت.
هەوڵدان بۆ ناچاركردنی كورد بۆ ئەوەی جارێكی دیكە بگەڕێنەوە بۆ بارودۆخێكی ناهەموار هیچ لۆجێكی تێدانییە. ئەمەش بە تایبەتی لە كاتێكدایە كە هەردوو بەشەكەی عێراقی پێشوو (ئەو بەشەی لەلایەن شیعەكانەوە كۆنترۆڵ كراوە و هێشتا بە ڕەسمیی عێراقە، لەگەڵ دەوڵەتە ئیسلامییە سوننەكە كە لەلایەن داعشەوە دروست بووە) دوژمنی ئەمریكان لە كاتێكدا بە كردەنی كورد ئامادەیە هاوپەیمانێتیی ئەمریكا بكات.
لە ڕاستیدا قبوڵ كردنی هاوپەیمانێتیی كورد بە چەشنی ڕابردوو نابێتە هۆی دوورخستنەوەی توركیا، چونكە لە ئێستادا خودی ئەو دەوڵەتە-توركیا- بە ڕەسمی ڕایگەیاندووە كە سەربەخۆبوونی كوردی عێراق قبوڵ دەكات، سەرباری ئەو هاوكارییە ئابووری و سیاسییەی چەندین ساڵە لە نێوان هەردوولادا هەیە. كەواتە جارێكی دیكە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا زۆر بە خراپی لە ڕەوتی پەرەسەندنەكان دواكەوتووە.
ڕوونكردنەوەی هەڵەكانی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریكا تەنیا بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە ناوەستێ، بەڵكو دەكرێت ئاماژە بە كاردانەوەی ئەمریكا بكەین لە ئاست كردەوەكانی ڕووسیا لە ئۆكرانیا. ئەگەرچی دەكرێت هاوڕابین لەسەر ئەوەی ڕووسیا توند بووە لە پەرەپێدانی ئەوەی كە ئەو بە مافی خۆی دەزانێت كە گوایە تەنیا بە ڕێككەوت لە دەستی چووە لە دوای لێكترازانی یەكێتیی سۆڤیەتەوە لە ساڵی 1991دا، بەڵام هەڕەشەكانی ئەمریكا بە سەپاندنی سزای توندتر لە دژی ڕووسیا و ڕەخنەگرتنی لە یەكێتیی ئەوروپا كە هەمان هەنگاویان هەڵنەگرتووە، پڕیەتی لە دووڕوویی.
بازرگانیی ئەمریكا لەگەڵ ڕووسیادا سنووردارە بە بەراورد بە -بارزرگانیی ڕوسیا- لەگەڵ یەكێتیی ئەوروپادا، كەواتە بە سەپاندنی سزا ئەمریكا زیانێكی كەم دەكات، لە كاتێكدا یەكێتیی ئەوروپا دووچاری زیانێكی زۆر دەبێتەوە ئەگەر ئەم كارە بكات.