رۆبی بارێت تایبەتمەندی كاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ گوڵان: عێراق بووەتە گۆڕەپانی یەكلاكردنەوەی ناكۆكیی هێزە ڕكابەرەكان
ڕۆبی بارێت توێژەرە لە ئەنستیتوتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و خاوەنی بڕوانامەی دكتۆرایە لە مێژووی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كە لە زانكۆی تێكساس بەدەستی هێناوە، شارەزا و تایبەتمەندی چەند بوارێكی گرنگی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، وەك تیرۆریزم و پرسە ئەمنییەكان، بزووتنەوە سیاسییەكان، سیاسەتی دەرەكیی ناوچەكە و پرسەكانی پەیوەست بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكان. گوڵان لە میانەی دیمانەیەكدا چەند پرسێكی لەگەڵدا تاوتوێ كرد، كە پتر پەیوەست بوون بە ڕۆڵی ئێران لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و، گفتوگۆ پەیوەندیدارەكان بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئەو وڵاتە، هەروەها بارودۆخی عێراق و چەند پرسێكی دیكە.
* چۆن لە سیاسەتی ئیدارەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە سەرۆكایەتیی جۆ بایدن دەڕوانن لە ئاست ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بە تایبەتی لە پەیوەندی بە گفتوگۆكانی پەیوەست بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئێرانەوە؟
- لە ڕاستیدا من پێم وایە ئەم پرسە پتر پەیوەستە بە هەڵوێستی ئێرانەوە، واتە دەبێت ئەمە لەم ڕووەوە ئەو ڕاستییە بزانین كە ئەوانەی ئێستا لە دەسەڵاتدا هەڵوێستێكی توندیان لەم مەسەلەیەدا هەیە، ئیدی پێیان دەڵێیت (سەختگیرەكان، یان موحافیزكارەكان)، مەبەستم لە ئاست گفتوگۆكانی تایبەت بە پرۆگرامە ئەتۆمییەكە. دواتر دەبێت ئەوەشمان لە یاد نەچێت كە ئێستا سوپای پاسداران لە ئێراندا جڵەوی كاروبارەكانی بەدەستەوەیە و دەیەوێت ئێران پارێزگاری لە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی بكات، چونكە پێیان وایە ئەمە دەبێتە هۆی پتەوكردنی پێگەی ئێران لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و لەسەر شانۆی جیهانی، هەروەها دەبێتە هۆكاری بەهێزكردنی پێگە ئێران لە ئاست ناوچەی كەنداودا.
* ئەی هەڵسەنگاندنتان بۆ كاریگەریی سزا سەپێندراوەكانی سەر ئێران چییە لە لایەن ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاوە، ئایا پێتان وایە دەرئەنجامی خوازراوی لێ بەدەست هاتووە و بووەتە هۆی ئەوەی ئێران ناچار بە سازشی قورس بكات؟
- من پێم وانییە ئەم ڕێگەچار و ڕێكارە (مەبەستم لە سەپاندنی سزا و گوشارە ئابوورییەكانە) سەركەوتن بەدەست بهێنن و دەرئەنجامی چاوەڕوانكراو، یان خوازراویان لێ بكەوێتەوە، چونكە نابێت ئێمە ئەوە نادیدە بگرین كە ڕۆژگارێكی دوور و درێژە ئێران ڕووبەڕووی ئەم جۆرە سزایانە بووەتەوە، هەروەها ئەم سزایانە كاریگەرییەكان زیاتر لەسەر خەڵكی ئاسایی ڕەنگی دەداتەوە و لای ئەوان هەستی پێ دەكرێت. لەلایەكی دیكەوە دەبێت ئەوەش لە بەرچاو بگرین كە هەندێ هێز هەن لە ناو ئێراندا كە نایانەوێت ئەو وڵاتە ئاوێتەی ئابووریی جیهان ببێتەوە، چونكە بەم شێوەیە دەتوانن داهاتی زیاتر و دەستڕۆیشتوویی زیاتریان هەبێت.
* زۆر جار باس لەوە دەكرێت كە پرسی ئێران تەنیا پەیوەست نییە بە پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئەو وڵاتەوە، بەڵكو پەیوەستە بە كۆمەڵێك پرسی دیكەی وەك ڕۆڵی ئێران لە ناوچەكە و پڕۆگرامە مووشەكییەكەی ئەو وڵاتە، ئایا پێت وایە ئەم پرسانە گفتوگۆی جددییان لەبارەوە دەكرێت لەو وتووێژانەی ئێستا بەڕێوەدەچن بۆ گەیشتن بە ڕێككەوتنێك، لەبارەی پڕۆگرامە ئەتۆمییەكەی ئێرانەوە؟
- لە ڕاستیدا بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە من پێم خۆشە ئاماژە بە بابەتێكی دیكە بكەم، ئەویش ئەوەیە كە دەبێت ئەوە بزانین هەر لە ڕووی مێژووییشەوە ئێران خۆی بە هێزێكی هەژموونگەرا و دەستڕۆیشتووی ناوچەی كەنداو زانیوە و، ئەم ڕۆڵە بە خۆی ڕەوا دەبینێت، بە واتای ئەوەی ئەمە بۆ سەفەوییەكان و قاجاڕییەكان و دواتر سەردەمی شا هەر ڕاست بووە و، ئامانجەكە هەر یەكە و نەگۆڕاوە.
* چۆن لە ئایندەی پەیوەندییەكانی نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكان و عێراق دەڕوانیت؟ ئایا پێت وایە ئەمریكا بە یەكجاری دەستبەرداری عێراق دەبێت، یان باوەڕت وایە عێراق بتوانێت سیاسەتێكی دەرەكیی سەربەخۆ بگرێتەبەر و بە ڕاددەیەكی زۆر نەكەوێتە ژێری كاریگەریی ڕۆڵی دەوڵەتە دراوسێكانەوە؟
- لە ڕاستیدا لە ئێستادا عێراق گەڕاوەتەوە بۆ ئەو دۆخ و پێگەیەی لە ڕوی مێژوییەوە هەیبوو، كە بریتییە لەوەی ئەم وڵاتە ببێتە گۆڕەپانی یەكلاكردنەوەی ناكۆكی و كێشەكانی وڵات و هێزە ڕكابەر و دژ بە یەكەكان، بۆ نموونە لە ئێستادا عێراق بووەتە پانتاییەك بۆ ڕكابەریی نێوان ئێران و وڵاتانی ڕۆژئاوا، لە سەرووی هەموویانەوە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا. لە ڕووی مێژوویشەوە خاكی عێراق گۆڕەپانی شەڕی نێوان ئیمراتۆریەتی سەفەوی و ئیمپراتۆریەتی عوسمانییەكان بووە، ئەوە بوو دوای ڕووخاندنی دەسەڵاتەكەی سەدام حوسێن لەلایەن ئەمریكییەكان و ئیدارەدانی كارەساتباری ڕەوش و بارودۆخەكە دواتردا بە چەشنێك بوو كە بووە هۆی ئەوەی بۆشایی و پانتاییەك دروست ببێت بۆ ئەوەی جارێكی دیكە ئەم وڵاتە ببێتەوە بە مەیدانی یەكلاكردنەوەی ململانێكان. لەم ڕووەوە دەبێت ئێمە ئەو ڕاستییە بڵێین كە عێراق دەوڵەتێكی ڕاستەقینە نییە، بە تایبەتی كە دابەشبوونی تایفەگەری لە نێوان شیعە و سوننەدا كاریگەری و دەرئەنجامێكی خراپی جێ هێشتووە و، پێم وانییە ئەم بارودۆخەش گۆڕانكاریی بەسەردا بێت، بەڵكو بە پێشبینیی من درێژە دەكێشێت و لە كۆتاییدا دەتوانم بڵێم عێراق دەوڵەت نییە، بەڵكو گۆڕەپانێكە بۆ ململانێی هێزە ڕكابەرەكان، كە دێن كێشە و كێشمەكێشی خۆیان لەسەر خاكی عێراق یەكلا دەكەنەوە، هەموو ئەوەش لەسەر حیسابی ئاسایش و ئارامی و سەقامگیری و بەرژەوەندییەكانی خەڵكی ئەم وڵاتەیە.
