لە پەراوێزی بەشداریی مسرور بارزانی لە كۆڕبەندی جیهانیی وزە و لووتكەی حكومەتەكانی جیهاندا   هەرێمی كوردستان كاراكتەرێكی كارا بۆ پاراستنی ئاسایشی وزە

لە پەراوێزی بەشداریی مسرور بارزانی  لە كۆڕبەندی جیهانیی وزە و لووتكەی حكومەتەكانی جیهاندا     هەرێمی كوردستان كاراكتەرێكی كارا بۆ پاراستنی ئاسایشی وزە

 

بە بانگهێشتی فەرمیی دەوڵەتی ئیماراتی یەكگرتووی عەرەبی و ئامۆژگای ئەنجومەنی ئەتڵەسی، مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەشداریی لە (كۆڕبەندی جیهانیی وزە) كرد، كە ماوەی دوو ڕۆژی خایاند و هەروەها بەشداری لە «لووتكەی حكومەتەكانی جیهان» لە شاری دووبەی كرد، كە یەك ڕۆژ بەردەوام بوو.

سەرۆكی حكومەتی كوردستان لە ڕۆژی یەكەمی كۆڕبەندی جیهانیی و‌زە كە لە ژێر ناونیشانی «جیۆپۆلەتێكی وەرچەرخانی وزە» بەڕێوە چوو، لە پەنێڵێكیدا بە ناونیشانی «پەرەپێدانی وزە، هەناردەكردن و ئایندەی هەرێمی كوردستان لە عێراقدا»، وتارێكی گرنگی پێشكەشی ئامادەبووان كرد و، جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە ئێستا كوردستان توانای بەرهەمهێنانی 500 هەزار بەرمیل نەوت و 500 ملیۆن پێی سێجا گازی لە ڕۆژێكدا هەیە و، دوای وتارەكەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان پەنێڵێك بۆ «سەرۆك و بەڕێوەبەری جێبەجێكاری هەر پێنج كۆمپانیای نەوت و گازی «شامران، گەلف كیستون، گەنەڵ ئینرجی، كریسنت كۆمپانی، پیترۆ گرووپ» گرێ درا، كە هەر پێنج كۆمپانیاكەش لە دوای پەسەندكردنی یاسای نەوت و گازی هەرێم لە كوردستان وەبەرهێنان لە كەرتی نەوت و گاز دەكەن، لە پەنێڵەكەشدا وێڕای ئەوەی سەرۆك و بەڕێوەبەری جێبەكاری كۆمپانیاكان جەختیان لەسەر ئەوە كردەوە، ئەوان كە بەپێی یاسای نەوت و گازی هەرێمی كوردستان گرێبەستیان لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان كردووە، گرێبەستەكان بەپێی ئەو دەسەڵاتانە كراوە كە لە دەستووردا بۆ هەرێمی كوردستان دیاری كراون و، دوای ئەوەش لەلایەن پسپۆڕانی یاسایی و دادگای نێودەوڵەتییەوە ئەوە پشتڕاست كراوەتەوە كە یاسای نەوت و گازی هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی دەستووری عێراقدایە و، هیچ گومانێك لەسەر شەرعییەتی ئەو یاسایە نییە، بۆیە ئێمە لەسەر كارەكانی خۆمان نەك هەر بەدەوام دەبین، بەڵكو بازنەی وەبەرهێنەكانمان لە هەردوو بواری كەرتی «نەوت و گاز» فراوانتر دەكەین. ئەوەی سەرۆك وەزیرانی كوردستان لە وتارەكەیدا ئاماژەی پێ كرد، بۆ ئاستی بەرهەمهێنانی ئێستای نەوت و گاز لە هەرێمی كوردستان، ئەوا بە ئاستێك ئەو ڕێژەیە فراوان دەكەین، كە لە ئایندەیەكی نزیكدا بگاتە سێ بەرانبەر و، هەروەها لەسەر ستەیجی كۆڕبەندی جیهانیی وزە لە دوبەی، سەرۆك و بەڕێوەبەرانی جێبەجێكاری هەر پێنج كۆمپانیاكە داوایان لە وەبەرهێنەرانی ئامادەبووی كۆڕبەندەكە كرد، كە ئەوانیش بێنە كوردستان و لە كوردستان وەبەرهێنان بكەن، زیاد لە مەش جەختیان لەوە كردەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕێز لەو ئیمزایەی خۆی دەگرێت كە لەسەر گرێبەستەكان دەیكات و، بە شێوەیەكی زۆر ڕێكوپێك دەستهەقی كۆمپانیاكان لەكاتی خۆیدا دەدات، ئەم پەنێڵە كە لە‌ ئەجێندای كۆڕبەندی جیهانیی وزە لە ڕۆژی یەكەم وەك پەنێڵێكی سەرەكی و تایبەت و جیاواز دیاری كرابوو، جێگەی سەرنج و سەرسووڕمانی هەموو ئامادەبووانی كۆڕبەندەكە بوو و، زۆر ڕاستگۆیانە سەرنجی لەسەر درا و، بووە جێگەی وەبەرهێنانی دیكە، كە پێشتر ئەوان لە ڕوانگەی عێراقەوە سەیری هەرێمی كوردستانیان كردبوو، بەڵام گەواهیی سەرۆك و بەڕێوەبەرانی جێبەجێكاری ئەو كۆمپانییانەی لە هەردوو كەرتی «نەوت و گاز» لە كوردستان وەبەرهێنان دەكەن، ڕاشكاوانە حكومەتی هەرێمی كوردستانیان بەو شێوەیە پیشان دا، بەوەی ڕاستە تا ئێستا بەشێكە لە عێراقێكی ئاڵۆز و ناسەقامگیر، بەڵام دەكرێت لە ڕوانگەی ئەزموونی ئیماراتەوە سەیری بكرێت و، ئومێدی هەمان ئایندەی بۆ دەخوازرێت.

دوابەدوای كۆڕبەندی جیهانیی وزە، مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەشداریی لە «لووتكەی حكومەتەكانی جیهان» كرد، لەم لووتكەیەدا كە نوێنەری 190 دەوڵەت میوان بوون و زیاتر لە 4000 كەسایەتی و پسپۆڕ بەشدار بوون و، هاوكاتیش بوو لەگەڵ كۆتاییهاتنی پێشانگای گەورەی

«ئیكسپۆ 2020 Expo 2020 - ئەم لووتكەیەش لە دوای بڵاوبوونەوەی «پەتای كۆرنا لە كۆتایی ساڵی 2019» بە گەورەترین ڕووداو و گردبوونەوەی گەورە لەسەر ئاستی جیهان دادەنرێت و، لووتكەكەش «مۆزەخانەی داهاتوو - Museum of the future» وەك گەورەترین دەستكەوت نمایش كرد كە لە ساڵی 2013وە دامەزراوە. جێگەی ئاماژە پێكردنە ئەم مۆزەخانەیە بە هاوشێوەی مۆزەخانە نەریتییەكانی جیهان شتی كۆنی تێدا نمایش ناكرێت، بەڵكو پێشبینییەكانی پێشكەوتنی مرۆڤایەتی بۆ ساڵی 2070 پێشانی مرۆڤایەتی دەدات و، ئەجێندای لووتكەی ئەمساڵی «حكومەتەكانی جیهان»یش تایبەت بوو بەوەی حكومەتەكانی جیهان چۆن حوكمڕانیی خۆیان لەگەڵ گۆڕانكارییە خێراكانی تەكنەلۆژیا و مەترسییەكانی گۆڕینی كەشوهەوا و تەحەددییەكانی دیكە دەگونجێنن، بۆ ئەمەش لە پێنج تەوەری سەرەكیدا 110 پەنێڵی تیا بەڕێوە برا و، تەوەرە سەرەكییەكانیش بریتی بوون لە:

1- ئایندەی وزەی جیهان.

2- گەیشتن بە وزەی پاك.

3- كەمكردنەوەی ئاستی بڵاوبوونەوەی گازی دووەم ئۆكسیدی كاربۆن و گەیاندنی بە سفر.

4- تێڕوانین لە سێكتەری وزە بۆ ساڵی 2022.

5- دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئەو تەحەددییانەی ڕووبەڕووی «سێكتەری وزە»ی ئەوروپا بووەتەوە.

لە ناو ئەم لووتكە جیهانییە گەورەیە و هاوشانی نوێنەری 190 وڵات، بەڕێز مسرور بازانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان یەكێك بوو لە بەشداربووانی سەرەكیی پەنێڵی «ئایا جیهان ئامادەیە بۆ قۆناخی پۆست پەترۆڵ؟»، لەم پەنێڵە گرنگەشدا جیا لە بەشداریی بەڕێز مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، هەر یەكە لە بەڕێزان «سهێل محەمەد مەزرووعی وەزیری وزە و ژێرخانی دەوڵەتی ئیمارات و شازادە عەبدولعەزیز ئال سعوود وەزیری وزەی شانشینی عەرەبستانی سعودی» ئامادە بوون و تێكڕا هەر سێ بەشداربووەكە جەختیان لەسەر پارێزگاریكردن لە ئاسایشی وزەی جیهان و بەردەوامبوون لەسەر هەناردەكردنی نەوت كردەوە و، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕاشكاوانە ڕایگەیاند: «تەحەددیی زۆر گەورە ڕووبەڕووی ئاسایشی وزەی عێراق و هەرێمی كوردستان دەبێتەوە و ئەمەش جیا لەوەی كاریگەریی بۆ سەر ژیانی ڕۆژانەی خەڵكەكەی هەیە، لە هەمان كاتدا كاریگەری لەسەر ئاستی هەناردەكردنی نەوتیش هەیە»، لەم چوارچێوەیەشدا و سەبارەت بەو تەحەددییە ترسناكانەی ڕووبەڕووی ئاسایشی وزەی هەرێمی كوردستان دەبێتەوە، بەڕێز مسرور بارزانی بە ئامادەبووانی لووتكەكەی ڕاگەیاند: ئەو هێرشانەی بە ڕۆكێتی بالیستیكی كرانە سەر هەولێر، یەكێكە لەو هەڕەشانەی دەكرێنە سەر ئاسایشی وزەی هەرێمی كوردستان و، ئەوان وا سەیری پەرەپێدان و پێشكەوتنەكانی كەرتی وزەی هەرێمی كوردستان دەكەن، كە مەترسی بێت بۆ سەر خۆیان، بەڵام ئەم مەترسییە پێچەوانەكەی ڕاستە و، پەرەپێدانی كەرتی وزە لە هەرێمی كوردستان، سوودێكی زۆری بۆ تەواوی عێراق و دەوڵەتانی دراوسێی و جیهانیش هەیە. لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئاماژەی بەو بڕیارە كرد كە بەناو دادگای فیدڕاڵی دژ بە یاسای نەوت و گازی هەرێمی كوردستان دەری كردووە و، ئاماژەی بەوەكرد ئەم بەناو دادگایە كراوەتە ئامرازێكی سیاسی بۆ گوشارخستنە سەر ئێمە و ڕێگرتن لە پێكهێنانی حكومەتی داهاتووی عێراق، بەڵام ئێمە لەگەڵ بەرپرسانی حكومەتی فیدڕاڵیی عێراق قسەمان كردووە و، داوامان كردووە كە پێكەوە بگەینە ڕێككەوتنێك لە چوارچێوەی دەستووری عێراقدا و، بەو پەڕی تواناوە بەرگری لە مافە دەستوورییەكانی خۆمان دەكەین، لەبەر ئەوەی تەنیا ئەو دەستوورە ئایندەی هاوبەشمانە.

ئەوەی لە كۆڕبەندی جیهانیی وزە و لووتكەی حكومەتەكانی جیهان جێگەی سەرنج بوو بۆ ئاست و پێگەی بەشداریی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئەو تەوەرە گرنگانە بوون كە هەر دوو ڕووداوەكە پێكەوە كۆیان كردبووەوە، دەكرێت لە چەند خاڵێكدا ئاماژەیان پێ بكەین:

1- ئایا ئاسایشی وزە دەبێتە ڕێگر بۆ گواستنەوەی وزە؟

2- تەنگژەی وزەی ئەوروپا: وەڵامدانەوەیەكی كورتمەودا و ئاسایشێكی دوورمەودا.

3- نەوت و گاز و سفربوونی دووەم ئۆكسیدی كاربۆن.

4- ڕاگەیاندنی سەركەوتووانی بونیادنەری سبەینێی سەوز.

5- پەرەپێدانی وزە، هەناردەكردن و ئایندەی هەرێمی كوردستان لە عێراقدا.

6- گفتوگۆیەكی گەرم: وەبەرهێنان لە سفركردنی كاربۆن. ئاراستەی ئیمارات.

7- هایدرۆجین: ئاسایشی وزە و تەواوكاری گواستنەوەی وزە.

8- دوای تەنگژە: دووبارە بونیادنانەوە لە پێناوی ئاسایشی وزە و كاركردن بۆ گۆڕانكاریی كەشوهەوا.

9- كونەپەپووی شەو: ئەمریكا چی لە ئۆپێك دەوێت؟

ئەم تەوەرانە هەموویان ئەجێندای دوو ڕۆژی كۆڕبەندی جیهانیی وزە بوون، لە ناو ئەو ئەجێندا گرنگانەدا و، لە ڕۆژی یەكەمی كۆڕبەندەكە، ئەجێندای «پەرەپێدانی وزە و هەناردەكردن و ئایندەی هەرێمی كوردستان لە عێراقدا» تەوەرێكی سەرەكیی كۆڕبەندەكە بووە و، لە هەمان كاتدا لە ناو لووتكەی حكومەتەكانی جیهانیشدا، دیسان پەنێڵی دووەم كە بە ناونیشانی «ئایا جیهان ئامادەیە بۆ قۆناخی پۆست نەوت؟ و قسەكردن لەسەر ئاسایشی وزە و تەحەددییەكانی بەردەم ئاسایشی وزە و، بوون بە كاراكتەری كار، سێ لایەن بە كاریگەری ئەم پرسە دەزانرێت كە ئەوانیش «هەرێمی كوردستان و عەرەبستانی سعودی و دەوڵەتی ئیماراتە» لەم پەنێڵەدا كە بەڕێز مسرور بارزانی قسەی تێدا كرد، ڕاشكاوانە جەختی لەسەر ئەوە كردەوە، ئەگەر هاوكارمان بن بۆ ڕەواندنەوەی ئەو تەحەددییانەی دێنە بەردەم ئاسایشی وزەی هەرێمی كوردستان، ئەو توانایەمان هەیە كە هاوبەشێكی كاریگەر بین بۆ پاراستنی ئاسایشی وزە و ڕزگاركردنی ئەوروپا لەو تەنگژەیەی كە ئێستا بە هۆی شەڕی ڕووسیا و ئۆكرانیاوە لەسەر پرسی وزە دووچاری بووەتەوە.

 

Top