لە دونیای ئێستادا كە لە قۆناغی پۆست مۆدێرنەداین، دەبینین ئافرەتیش تێكەڵ بە كایەكانی سیاسی و ئابووری و بازرگانی و.. هتد بوون. ئەوان نموونەی زیندوون لە سەركەوتوویی و بەرپرسیاریەتی و ئافرەتی سەركردە و خاوەنكار و بەڕێوەبەر و فەرماندەی هێزی چەكداری وڵاتەكانیانن، ئەوەش سەلمێندراوە ئافرەتیش خاوەن هێز و بڕیارە و هەم دەتوانێ دایك بێت، هەم دەتوانێت بازرگان و سەركردەش بێت. دەكرێ وەك هێزێكی وەگەڕخەر لە توانای ئافرەت بڕوانرێت و لە سێكتەرەكاندا بەرپرسیارێتی زیاتریان پێ بدرێت، تا ببن بە هەوێنی هێز و متمانە بۆ كچانمان لە ئایندەدا.

وەبەرهێنەرهێنان و كۆمپانیاكانی بیناسازی و لێكەوتەكانی گەشەكردنی خێرای ئەم كەرتە، نەك تەنیا پیاوان، بەڵكو خانمانیشی ڕاپێچی مەیدانی كاركردن لەم بوارەدا كردووە، لە ئێستادا لە هەرێمی كوردستان ژمارەیەكی زۆری ئافرەتان تێكەڵ بە كاری عەقارات بوون و وەك باس دەكرێت لە كارەكانیان زۆر سەركەوتوون. دانیە هەوراز بەڕێوەبەری سەرچاوە مرۆییەكان لە كۆمپانیایەكی بەناوبانگی بیناسازی لە دیمانەیەكی لەگەڵ گۆڤاری گوڵان تیشك دەخاتە سەر بەشداریی كارای خانمان لەم بوارەدا.

 

 

گوڵان: كۆمەڵایەتی

 

 

دانیە هەوراز كەمال بەڕێوەبەری سەرچاوە مرۆییەكان لە كۆمپانیای حاجی سەلام، سەرەتا دەیەوێت كورتەیەك لە كارەكانی كۆمپانیاكەیان باس بكات، بە تایبەت ئەوەندەی پەیوەندی بە كاركردنی ئافرەتان لە كەرتی بیناسازی هەبێت. هەر لەو بارەیەوە وتی: «كۆمپانیاكەمان لە ساڵی ٢٠٠٦ دامەزراوە یەكێكە لە گەورەترین كۆمپانیاكانی خانووبەرە لە عێراق و كوردستان، لە سەرەتای دەستپێكردنی لەسەر بنەمای (راستگویی، دەست پاكی، دڵسۆزی) دامەزراوە. مرۆڤ بەرزترین و پیرۆزترین بوونەوەرە لەم سەرزەمینەدا و ئافرەت جگە لەوەی كاراكتەرێكی سەرەكیی پەروەردەكردنی نەوەكانە، لە دێر زەمانیشەوە بەردەوام شان بە شانی پیاو كاری كردووە، تەنانەت لە بواری ئاژەڵداری و كاری قورسی كشتوكاڵ، ئێستاش لەگەڵ پێشكەوتنی شارستانیەت و ژیان و پێشكەوتنی مرۆڤ لە بوارەكانی ژیاندا، دیسان ئافرەت نیشانەی بەردەوامی و فراوانكردنی ئازادی و تێگەیشتنە لە ژیان. بە درێژایی سەدەكانی ڕابردوو تەنیا پیاوان لە كەرتی خانووبەرە و بزنێسی بیناسازی كاریان كردووە، بەڵام ئێستا بە هۆی قبووڵكردنی بەشداریی ژنان لەو كەرتەدا تا ڕاددەیەك گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە و بەشداریكردنی پیشەیی ژنانیش لەم بوارەدا زیادی كردووە».

دانیە هەوراز باسی ئەوە دەكات كە لە دوای پرۆسەی ئازادیی عێراقەوە لە ساڵی ٢٠٠٣ كوردستان جۆرێك لە كرانەوەی لە هەموو بوارەكان بە خۆیەوە بینی، یەكیك لە بوارانە كەرتی بیناسازی بوو، لەگەل بوونی خواست بۆ شووقە و خانوو. كومپانیاكەمان خول و ترینینگی بۆ كارمەندەكانی (پیاو بێ، یان ئافرەت) كردووەتەوە، لەگەل بوونی كۆمپانیای زۆر لەو بوارەدا ئافرەتانیش هاتنە پێشەوە بە هۆی متمانە بەخۆبوونی ئافرەتان توانیویانە لەو بوارەشدا سەركەوتوو بن.

لە وەڵامی ئەو پرسیارەدا كە ئامانجی بەشداریپێكردنی خانمان لە كەرتی عەقارات چی بووە؟ دانیە هەوراز وتی: «وەك هەر بوارێكی دی، بازاڕی خانووبەرە پڕە لە تەحەددا، بە تایبەت كە ئاستی كێبڕكێ بەردەوام لە زیادبووندایە. ژنان هەوڵێكی زۆر دەدەن لە پیشەكەیاندا و دەتوانم بڵێم خانمان لە بەشدارییان لە كاری خانووبەرە و بیناسازی ڕچەشكێنی دەكەن، وێڕای ئەوەی پیشەیەكی قورسە و پێویستی بە توانا و كەسایەتییەكی بەهێز هەیە، بەڵام ئافرەتی كورد وەك هەمیشە سڵ لە ماندووبوون و زەحمەتی ناكاتەوە. ئەگەرچی هەندێك تەحەددیات دێتە پێش ئافرەتان كە بریتین لە: «ترس لە شكست، وەرگرتنی بەرپرسیارێتی لە هەر ڕووداوێكی گەورە و ئەو مەترسییانەی كە لەگەڵ ناساندنی چەمكی نوێدا دێتە ئاراوە، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا ئاسۆی داهاتووی ئافرەتان ڕوونە بە هۆی ئەو متمانە زۆرەی كە بە خۆیان و بە تواناكانیان هەیە». وتیشی: «لەگەڵ كرانەوەی هەر پڕۆژەیەكی خانووبەرە كومپانیاكەمان بەردەوام لقی خۆی دەكاتەوە. بە تەئكید لەو كاتەدا پێویستمان بە وەرگرتنی كارمەندی نوێ دەبێت، بێ جیاوازی بەپێی ئەو مەرجانەی داوا كراون، ئافرەتان و پیاوان وەردەگیرێن، بۆیە ژمارەیەكی دیاریكراو نییە، بەڵام پێشكەشكردنی cv بەردەوامە و ئافرەتانیش بە هەمان شێوە بەشداری دەكەن».

كاتێك پەیامنێری گۆڤاری گوڵان پرسیاری ئەوەی كرد كە لە بواری بیناسازی خانمانی كورد بە گشتی تا چەند لە ڕاپەڕاندنی كارەكانیدا سەركەوتوو بوون؟

دانیە هەوراز وتی: لە كۆمپانیاكەمان دەیان ئافرەت لە بواری خانووبەرە كاردەكەن و ڕۆژ لە دوای ڕۆژ ڕێژەكەیان بەرەو زیاد بوون دەچێت، هەرچەندە لە هاتنە ناو پیشەی خانووبەرەدا خانمی كورد لە سەرەتای قوناغەكەدان، بەڵام بە هۆی ئەو پێشكەوتنەی لە بواری بیناسازی هەیە، ئافرەتانیش زیاتر بەشداری دەكەن».

سەبارەت بە مەرجی ورگرتنی خانمانیش لە كۆمپانیاكەیان وتی: «هیچ جیاوازییەك نییە لە نێوان خانمان و پیاواندا لە مەرجی وەرگرتن كە ئەویش بریتییە لە ئەوەی خاوەن بڕوانامەی دبلۆم، یان بەكالیۆرس بن، زانینی زمانەكان و شارەزایی لە كۆمپیوتەر و دەبێت شێوازی قسەكردنی باش بێت.

لە داهاتوودا پلانمان وایە ڕێژەی ئافرەتان بۆ كاری خانوبەرە و عەقارات زیاتر بكەین، چونكە بۆمان دەركەوتووە ئافرەتان لەم بوارەدا توانایان زۆرە و لە ڕاپەڕاندنی كارەكەیان سەركەوتوون».

لە وەڵامی ئەو پرسیارەدا كە زۆربوونی دروستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون (شوقە و باڵەخانە لە كوردستان) لە ڕووی ئابوورییەوە چۆن هەڵدەسەنگێنن و ئایا بۆچی نەبووەتە هۆی هەرزانیی نرخی خانوو و كرێی خانوو? وتی: «لە ٢٠٠٦ ـەوە ئەم پرسیارە لە نێوەندی ڕوژنامەوانی و لە ناو خەڵك دەبینین و دەبیستین، كە ئایا هەتا كەی یەكەی نیشتەجیبون دروست دەكرێت، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ بیردۆزی ئابووری، هەتا خواست بو شوقە و باڵەخانەكان زورتر بێت، نرخەكەی زیاتر دەبێت و دانابەزێت، ئەویش بە هۆی پێگەی جوگرافیی هـەرێمی كوردستان و سەقامگیری و ئارامی و ئاسایش و بوونی دەرفەتی وەبەرهینان، هەروەها ئاسانكاری بۆ وەبەرهێنان و كڕیاران، خواست لەسەر شوقە و باڵاخانە زیاتر بووە، لە هەمان كاتدا یەكیكی دی لەو هۆكارانە دەگەڕێتەوە بۆ كوالێتیی دروستكردنەكە، ئەگەر هەولێر بە نموونە وەربگرین، دەبینین شوقەكان بە كوالێتیی بەرز دروست كراون، ئەوەش خەرجی زیاتری تێ دەچێت، بۆیە پێشبینی دەكرێت هەولێر تا 10ساڵی دیكەش پێویستی بە دروستكردنی شوقە و باڵاخانە هەبێت».