حەریر حوسێن كامیل، كچی حوسێن كامیل و رەغدی كچی سەدام حوسێن، پەرتووكێكی لەسەر خانەوادەكەی بە ناونیشانی (حفیدة صدام)، بە زمانی عەرەبی بڵاوكردووەتەوە، پەرتووكەكە كراوە بە كوردی بە ناونیشانی «یادەوەرییەكانی حەریر حوسێن كامیل، نەوەی سەدام حوسێنی سەرۆك كۆماری عێراق».

هەموو مرۆڤێك سەربەستە لە نووسینەوەی یاداشتی خۆی و خانەوادەی، یا ژیانی تایبەتیی خۆی و ئەوە بخاتەڕوو كە خۆی دەیەوێ، نەك خەڵك، یا بە لایەنی كەم دیوە جوانەكانی خۆی نیشان بدات و كەمتر لایەنی خراپی هەڵسوكەوت یا بیركردنەوەی تۆمار بكات، ئەمە حەقێكە كەس ناتوانێ لە نووسەرەكەی وەربگرێتەوە، یا گفتوگۆی لەگەڵ بكات و ڕەخنەی لێ بگرێت، بەڵام هیچ وەختێك نابێت ئەوە پشتگوێ بخرێت كەسانێك لە هەرەمی دەسەڵاتی وڵاتێكدا بن كە تێیدا مرۆڤ لە سایەی ئەو كەسانەدا زوڵمیان چەشتبێت و قوربانییان بەخشیبێت ڕەچاوی ڕاستیی ڕووداوەكان نەكات.

لەم پەرتووكەدا زۆر بابەت هەن لاڕێكراون، یا هەوڵی پۆشینی تاوانەكان دراوە، خۆزگە دەزگایەكی تایبەتمەندی كوردی بە زمانی عەرەبی وەڵامی ئەو بەشانەی دەدایەوە كە پەیوەستە بە كورد و خەڵكی كوردستان. ڕووداوەكانم لەگەڵ ڕووی ڕاستی و پەردەپۆشكردنەكانی ئەم خاتوونەم بەراورد كرد، تاكو بزانم ئاستی پەردەپۆشكردنی تاوان چەندە بە قەدەر تاوانەكە ئازار بەخشە.

ئەم خاتوونە (حەریر حوسێن كامیل) لە 1986 لە گەرمەی شەڕی عێراق و ئێران لە دایكبووە، واتا لە تەمەنی سێ تا چوار ساڵیدا بوو باپیری كە جێی شانازی ئەوە، بڕیاری جینۆسایدكردنی گەلی كوردستانی دەركردووە و جێبەجێی كردووە، واتا ئەگەر بۆیشی باس نەكرابێت، خۆ لەسەری زانیاری وەرگرتووە، چۆن هەموو ڕووداوەكانی پێش لە دایكبوونی وەرگرتووە.

وەسفی باپیرێكی دیكتاتۆر

باوەڕ ناكەم هیچ كەسێكی بە ویژدان هەبێ، ددان بەوەدا نەنێت كە (سەدام) خاوەن كەسایەتییەكی دیكتاتۆر و دەسەڵاتێكی دڕندانە بووە، بەڵكو هەمووان شاهیدن لە ژێر سایەی دەسەڵاتی سەدامدا ڕووداوی زۆر گەورەی دژ بە مرۆڤایەتی و نایاسایی ئەنجام دراون، كە لەگەڵ هیچ یاسا و ڕێسایەكی ئاسمانی و زەمیندا ناگونجێ و ڕێگەپێدراو نییە. ئەم خاتوونە حەقیەتی لە سایەی ناز و نیعمەتی باپیریەوە بەم وەسفەدا بچێتە ناو ژیانی ئەو و وا وێنای بكات، «كارێزمایەكی سەرسوڕهێنەر..» (ل8) كارێزماییەكەی هێندە بوو لە كۆنێكدا دەرهێنرایە دەرەوە و بە زەلیلی لە سێدارە درا.

پاساوێك بۆ ئەوەی ئەم خاتوونە باپیری (سەدام) خاوێن بكاتەوە، ئەوەیە كە هیچ پارچە زەوییەك یان خانوویەك لە دوای جێهێشتنی بەناوی باپیرییەوە نییە (ل17)، بەڵام سەدام هەموو عێراق موڵكی ئەو بووە و حكومەت و دامەزراوە و تەنانەت مرۆڤەكانیشی بەستبوو بە خولیا و خەونە دیكتاتۆریەتییەكەی، بۆیە موڵكی عێراقی لە شەڕە نەگریسەكان بە هەدەر دا.

لە ماوەی دەسەڵاتدارێتیی (سەدام) هیچ لێبوردەیی و بەخشندەییەك بوونی نەبووە و تەنانەت هاوڕێیە نزیكەكانی خۆی كە پشتیوانی بوون، لەگەڵ هەنگاوی یەكەمی دەسەڵاتیدا بەشێكی زۆریان پاكتاو كران، بەڵام لای نەوەكەی وێنەی بەخشندەیی بەس لە (سەدام)دا بوونی هەبووە! (ل129)، ئەم شاهیدییە بۆ (حەریر) بێویژدانییەكەی زۆر گەورەیە، چونكە ئەو بەرامبەر بە باوكی (حوسێن كامیل)یش بەخشندە نەبوو و تۆڵەی هەڵهاتنەكەی لێ كردەوە و كوشتی.

عودەی خاڵۆی حەریر، دڕەندەیەكی بێ وێنە

(حەریر) چاوی لە ئاست سەرجەم تاوانەكانی خاڵۆی (عودەی) داخستووە و بە شێوەیەك وەسفی دەكات، وەك وێنەی فریشتەیەك لەسەر زەوی، دەڵێ: پیاوێكی دیندار بووە و ڕۆژانی دوو شەممە و پێنج شەممە بەڕۆژوو بووە!(ل 33-34) لە كاتێكدا هەمووان دەزانن ئەم كوڕە دیكتاتۆرە زیاتر لە باوكی خوێنڕێژتر بووە و كوڕان و كچانی عێراقی بە شێوەیەكی نامرۆڤانە ئەتك كردووە و كوشتووە.

راپەڕین یان گێرەشێوێن!

حریر مافی خۆیەتی بەرگری لە دەسەڵاتی دیكتاتۆریەتی باپیری بكات، بەڵام مافی نییە بەرگی گێرەشێوێن بە بەر خەڵكی ڕاپەڕیوی باشووری عێراق و باكووری عێراق بە وتەی خۆیان (كوردستان) بكات(ل170-171)، ئەو باش دەزانێ ئەو خەڵكە بۆ مافێك ڕاپەڕینیان كرد دژ بە دەسەڵاتی باپیری (سەدام) كە مافێكی یاسایی و سرووشتی و مرۆڤایەتییە و نەتەوە و مەزهەبەكان لەپێناو خەباتی خۆیان و نەهێشتنی دیكتاتۆریەت ڕاپەڕیون، نەك كاری گێڕەشێوێنی كە بەدیدی ئەم خاتوونە، جا لێرەدا باس لە قارەمانێتییەكەی باوكی دەكات كە ڕۆڵی گرنگی لە سەركوتكردنی خەڵكی باشووری عێراق (شیعەكان) بووە بە وتەی خۆی گرووپەكانی سەر بە ئێران و خومەینی. شانازی بەوەش دەكات باوكی(حوسێن كامیل) لەو دەبابەدا بووە پێشڕەویی سەركوتكردنەكەی كردوە و ڕێگەی نەداوە كەس پێشی بكەوێ!(ل172).

چەكی كیمیاوی یان ئاردی سفر بە سەر هەڵەبجەدا ڕژێندرا!!!

ئەم بەشەی كتێبەكە زۆر ئازاربەخشە، بە ڕاددەیەك (عەلی حەسەن مەجید)ی تاوانبار بە بەكارهێنانی چەكی كیمیاوی دژ بە خەڵكی كوردستان و بەتایبەتی شاری هەڵەبجە ناتوانێ بە شێوەی (حەریر) پەردەپۆشی ئەو تاوانە گەورەی دژ بە مرۆڤایەتی بكات، كە قەدەغەترین چەك لە مێژووی مرۆڤایەتی بەكارهێنا بۆ كوشتنی هاووڵاتی بێتاوانی كورد، (حەریر) كێشەكەی ئەوەیە دەیەوێ ئەو نازناوەی بە (عەلی حەسەن مەجید) دراوە (عەلی كیمیاوی) لەسەر باوكی (حوسێن كامیل) بسڕێتەوە، نەك خودی تاوانەكەش كە پەردەپۆشی دەكات!(ل 175) گوایە باوكی (حوسێن كامیل) نازناوی (عەلی كیمیاوی) بە (عەلی حەسەن مەجید)ـەوە نووساندووە، (حەریر) وا دەنووسێت: لە كاتی شەڕی عێراق و ئێراندا هەروەك (عەلی حەسەن مەجید) دەڵێت، پڕوپاگەندەیەكی بڵاو كردەوە كە گوایە بە چەكی كیمیای ئەو شارە بۆردومان دەكات، ئامانجیش لە پڕوپاگەندەكە ئەوە بوو كە دانیشتوانەكەی و بەتایبەت ژنان و منداڵان لە شارەكە بچنە دەرەوە، چونكە دەیویست بەوپەڕی بێ بەزییانە و توندییەوە بۆردومانی بكات، هەر بۆیە بڕیاری دا كۆمەڵێك فەردە ئاردی سفر بەسەر شارەكەدا ببارێنێت بۆ ئەوەی خەڵكی وابزانن كیمیاوییە، دوای ئەوەی كە بۆردومانەكە دەستی پێ كرد، دەبینن هەر بەڕاستی بە بۆمبی كیمیاوی بۆردومان كراوە، هەر بۆیە (عەلی حەسەن مەجید) گوتی: ئێران ئەمەی قۆستووەتەوە بۆ ئەوەی دڵی كوردەكان بەلای خۆیدا ڕابكێشێت(ل175-176)!! ئەوەی ڕووی دا لە شاری هەڵەبجە بەڕاستی قەسابخانەیەكی ڕاستەقینەی دڵتەزێن بوو، ئەگەر بەڕاستی (عەلی حەسەن مەجید) ئەو كارەی ئەنجامدابێت، ئەوا بە دڵنیاییەوە و بەبێ هیچ دوو دڵییەك من باسم دەكرد و بۆ هەمووان ڕوون دەكردەوە (ل 176)!!! تاوان هەر لایەنێك ئەنجامی دابێت، بێگومان تاوانە، بەڵام هەم ئێران و هەم عێراق تاوانبارن ئەگەر دادگایەكی تایبەت بەم كەیسە هەبوایە و وا بە خێرایی پەردەپۆش نەكرایە، چونكە سەلماندنی تاوان پێویستی بە بەڵگە هەیە.

 ئەم ناڕاستییە و گاڵتەكردنە بە تاوانێكی گەورە بە قەدەر ئەنجامدانی تاوانەكە گرانە، چونكە ئەمە بەشێكە لە خاوێنكردنەوەی مێژووی تاوانباران، بۆیە لێرە بە پێویستی دەزانم حكومەتی هەرێمی كوردستان و وەزارەتی پەیوەندیدار كە وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوان وەڵامی ئەم چەواشەكارییە بدەنەوە و لەڕووی یاساییەوە ڕێكار بگرنەبەر.

فیدڕاڵییەت تاوانە؟

(حوسێن كامیل) لە ساڵی 1995 عێراق جێدەهێڵت و بە خانەوادەكەیەوە دەبێتە میوان لە ئەردەن و لەگەڵ زۆرێك لە وڵاتانی عەرەبی و ئەمریكا و بەریتانیا و ئۆپۆزسیۆنی عێراقی دا‌نیشتن دەكەن، لە سەرجەم دانیشتنەكاندا ناوبراو ناڕوون بووە، نەیتوانیوە هیچ بڕیارێك بدات و بە قسەی (حەریر) ئۆپۆزیسیۆنی عێراقی تەنیا ویستوویانە زانیاری لێ وەربگرن.

 عودەی لە نووسینێكدا لە ڕۆژنامەی (بابل)دا (حوسێن كامیل) تاوانبار دەكات بە دابەشكردنی عێراق و دەیكات بە خاوەن پڕۆژەی فیدڕاڵییەت، كچەكەی (حوسێن كامیل) وا دەڵێت: باوكم هەمیشە لەگەڵ هەمووان وای وتووە: باشە ئەگەر فیدڕاڵییەت هێندە باش و جوانە، ئەی بۆچی سەرەتا لەلای خۆتان تاقی ناكەنەوە؟ (ل 212). ئەم بۆچوونەی (حەریر) و (حوسێن كامیل)ی باوكی و (عودە)ی خاڵۆی، نیشانەیەكی ڕوونی شۆڤینێتیی عەرەبییە. كە هەمیشە ئەم جۆرە پڕۆژە گرنگانە بە دابەشكردنی خاك و وڵات ناو دەنێن خەڵكی دیكەیش بە تاوانبار بناسێنن بەرامبەر یەكپارچەیی وڵاتەكەی، دواتر بووە واقیعێك لە عێراقی نوێدا، بووە تاڵییەك بۆ خانەوادەی (سەدام)یش.

چێشتلێنەرە كوردەكەی سەدام حوسێن كێ بوو؟

یەكێك لە خەسڵەتەكانی (سەدام)ی دیكتاتۆر بە گوتەی نەوەكەی (حەریر) خواردنی خۆش بووە، بۆیە لە بەشێكدا وێنای چێشتلێنەرێكی كورد باس دەكات كە ویستوویەتی (سەدام) ژەهراوی بكات، لێرە هیچ ناوێك نییە، دەڵێت: ڕۆژێكیان چێشتلێنەرە كوردەكە خواردن بۆ (سەدام)ی باپیرم دادەنێت، بەڵام شڵەژاوە، باپیریشم توانایەكی باشی هەبوو لە خوێندنەوەی زمانی جەستە، بۆیە كتوپڕ سەیری چاوی پیاوە كوردەكە دەكات و داوای لێ دەكات كە پێشتر خواردنەكە تام بكات و بیخوات، چشێتلێنەرەكەش تووشی شڵەژان دەبێت و داواكارییەكەی سەرۆك ڕەت دەكاتەوە و دواتر خواردنەكە دەبەن بۆ تاقیگە و دەردەكەوێت كە بەڵێ بە ڕاستی ژەهری تێ كراوە (ل 270-271). دەیەوێ وا نیشان بدات كورد خائینە! خۆ ئەگەر كوردێك لەو كۆشكەكەی باپیری ئەو خزمەتی كردبێت و وەئاگا بێت لە تاوانەكانی (سەدام) دژ بە گەلەكەی، بێگومان هەر ئەو هەڵوێستەی دەبوو.

مردنی بە كۆمەڵ چۆن بێت؟

پرۆسەی بەدناوی ئەنفالكردنی خەڵكی كوردستان یەكێكە لە دیارترین كارە دڕندانەكانی (سەدام) و دارودەستەكەی، پرۆسەكە بە زیندەبەچاڵكردنی بەكۆمەڵ بوو، بۆیە خوای گەورە ئەم پرۆسەی نیشانی خانەوادەكەی داوەتەوە. (حەریر) باس لە هەڵهاتنی 2003ی خانەوادەكەی دەكات بۆ دۆرە، لەوێ بیرۆكەی ئوسامە بن لادنی سەرۆكی ڕێكخراوی ئەلقاعیدەیان لە میدیاكانەوە دیوە، كە پێشنیاری لێدانی خەندەق بووە لە ناو ماڵەكانیان، ئەوانیش خەندەقیان لێ داوە و لە كاتی چوونە ناوەی خەندەقەكە بە گاڵتەكردنەوە وتوویانە: خوای گیان دەبێت مردنی بەكۆمەڵ لێرەدا چۆن بێت؟!(ل 329). مردنی بەكۆمەڵ ئەوە بوو كە (سەدام) بە سەر خەڵكی كوردستانی هێنا، بیابانەكانی نوگرە سەلمان و چەندین شوێنی عێراقی كردە گۆڕستانی بەكۆمەڵی خەڵكی بێتاوانی كوردستان، كە خانەوادەكەی منیش یەكێكن لەو قوربانییانەی دەستی باپیری (حەریر) كە لە ناو ئەم كتێبەدا بە هیچ شێوەیەك باسی ئەو كۆمەڵكوژییەی باپیرە دیكتاتۆرەكەی نەكردووە.

هەڵهاتن بە بازگەی پێشمەرگە!! ئەركان كێ بوو؟

دۆخی عێراق لە 2003 ئاڵۆز بوو، ناسینی كەسایەتییە سیاسی و سەربازییەكان ئاسانترە لەو كەسایەتییانەی لە چوارچێوەی خانەوادەدا وەك (حریر) دەڵێ: بە هۆی پابەندبوونی ئاسایشی خانەوادەوە كەمترین دەركەوتنیان هەبووە. لە عۆجەوە خانەوادەی (سەدام) واتا (ئافرەت و منداڵەكانیان) دەچن بۆ دۆرە، لێرە باس لەوە دەكات، شۆفێرەكەیان ناوی (ئەركان) بووە. لە ناوەكەدا گومان هەیە كە ئەو شۆفێرە كورد بێت، بۆیە لە كاتی تێپەڕبوونی بە بازگەیەكی پێشمەرگەدا دەڵێت: ئەوانیش دوژمن بوون لەم شەڕە بەرامبەر بە ئێمە نەناسراینەوە و تێپەڕین (ل366-367)، بێگومان ئەگەر وابێت، شوێنەكە دیار نییە بۆچی پێشمەرگە لەوێ بازگەیان هەبووە؟ خۆ پێشمەرگە منداڵ و ئافرەت ناناسنەوە، ئاخۆ (ئەركان) كورد بووە و بە كوردی قسەی لەگەڵ بازگە كردووە، ئەمانە هەمووی لەم گێڕانەوە وەڵام نەدراوەتەوە، بەڵام هێندە دەگوترێت (ئەركان) شۆفێرێكی ناشارەزا و كۆمێدی بووە. دیسان لە دۆرەوە بۆ كەركووك گەشتێكی خانەوادەی (سەدام) بووە، لێرە (حەریر) دەڵێ: بە هۆی ئەوەی هەموومان ژن و منداڵ بووین، بازگەی پێشمەرگە نەیناسینەوە، هەروەها دەڵێ: هەڵوێستێكی مەردانەیە ژن و منداڵ لە كاتی شەڕ جیا بكرێتەوە و پەسنی ئەم ڕەفتارە دەكات (ل 370).

لە ماڵێك پشوو دەدەن، ژنی ماڵەكە هەست دەكات ئەمانە كەسوكاری (سەدام)ن پیاوەكەی ڕادەسپێرێت هێزی پێشمەرگەی لێ ئاگادار بكاتەوە، بەڵام (رەغد) كچی (سەدام) هەست بەمە دەكات و خۆیان كۆدەكەنەوە و هەڵدێن بەرەو شاری مووسڵ (ل 373-374)، كە دڵنیام بە هۆی جیاكردنەوەی بێدەسەڵاتیی ژن و منداڵ لە دەستی پێشمەرگەش بوونایە هیچ ئازار نەدەدران و ڕێزلێگراو دەبوون، چونكە كورد میللەتێكە تۆڵە لەوانە ناكاتەوە تاوانیان نییە لەبەرامبەریدا.