پێش هاتنی وەرزی زستان پڕۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی دەستی پێكرد، ئەمەش هاوكاتە لەگەڵ دابەشكردنی بەنزینی 750 دیناریی كوالێتی باش و مۆڵەتدان بە سەرجەم كۆمپانیا و بەنزینخانەكان، بۆ هێنانی بەنزین و دابەزینی بەهای بەنزین و دابەشكردنی غازی ماڵان، كە پێشتر لەگەڵ هاتنی وەرزی زستان گرفتی كەمی و هەڵكشانی نرخەكەی دەستی پێ دەكرد، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم پرسانە و چەند تەوەرێكی دیكەی پەیوەندیدار، گۆڤاری گوڵان دیدارێكی لەگەڵ فەلاح مەولوود ئیسماعیل بەڕێوەبەری گشتیی وەبەرهێنانی كانزایی لە وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان ساز دا، لێرەدا پوختەی وتەكانی بڵاو دەكەینەوە.

 

 

* ئەمساڵ جیاواز لە ساڵانی پێشوو دابەشكردنی نەوتی سپی پێش هاتنی وەرزی زستان دەستی پێكرد، وا هەست دەكرێت، پرۆسەكە بە خێرایی بەڕێوە دەچێت، پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئایا ئومێد هەیە بۆ ئەمساڵ سەرجەم خێزانەكانی كوردستان بە ناو سەنتەری شارەكانیشەوە بڕە نەوتی سپییان بەسەردا دابەش بكرێت؟

- پێش هاتنی وەرزی زستان سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕەزامەندیی دەربڕی بۆ تەرخانكردنی بڕە پارەی پێویست لە پێناو پاڵپشتیكردن و دابینكردنی نەوتی سپی بۆ ماڵان، بەمەش خۆشبەختانە بەراورد بە ساڵانی پێشوو پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی بەشێوەیەكی خێراتر و ڕێكوپێكتر بەڕێوە چوو، كە تاكو ئێستا توانراوە 11،169،761 لیتر نەوتی سپی دابین بكرێت و لەم بڕەش لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیی نەوت و كانزاكانەوە 79،779،600 لیتر دابەش بكرێت، تەنیا لە ماوەی یەك مانگدا 400 هەزار خێزان لە ناوچە شاخاوی و دەشتاییەكان سوودمەند بوون لە وەرگرتنی 200 لیتر نەوتی سپی، بۆیە بەڵێ، پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی بە خێرایی بەڕێوە دەچێت و، بۆ ئەمساڵ هەموو ئەگەرەكانمان ڕەچاو كردووە و دوای تەواوبوونی دابەشكردنی نەوتی سپی بەسەر دەوروبەردا، لەم نزیكانە دابەشكردنی نەوتی سپی دەگاتە ناو سەنتەری شارەكانیش. لەلایەكی دیكەوە لەسەر فەرمانی بەڕێزان وەزیری سامانە سرووشتییەكان لەگەڵ بەڕێوەبەری گشتی دیوانی وەزارەتمان سەردانی وەزارەتی نەوتی عێراقی فیدڕاڵمان كرد و لەگەڵ بریكار و بەڕێوەبەرانی گشتی ئەو وەزارەتە كۆبوونەوەمان كرد، جەختمان لەسەر مافی سرووشتی هاووڵاتیانی كوردستان كردەوە، كە پێویستە هاوشێوەی پارێزگاكانی دیكەی عێراق بە پاڵپشتی نەوتی سپییان بۆ دابین بكرێت، لە ئێستادا وەزارەتی نەوتی فیدڕاڵ ئامادەیی خۆی نیشان داوە و بڕیاری داوە بە چەند وەجبەیەك هەر جارە و 50 ملیۆن لیتر نەوتی سپی بدات بە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان، لە ڕێگەی بەڕێوەبەرایەتییەكانی نەوت و كانزاكانی سەر بە وەزارەتی سامانە سرووشتیەكان دابەش دەكرێت، هەرچەندە دابینكردنی ئەو بڕە نەوتە هاوشێوەی نرخی پاڵپشتیكراوی پارێزگاكانی دیكەی عێراق نییە كە بۆ هەر لیترێك 150 دینارە، بەڵام كاریگەریی لەسەر نرخ و پرۆسەی خێرا دابەشكردنی نەوتی سپی دەبێت، كە دوای ڕێكخستن و داوا لە كۆمپانیاكانی گواستنەوەی نەوت، بڕیارە پرۆسەی گواستنەوەی نەوتەكە لە پاڵاوتگەی بێجییەوە ئەو بڕە نەوتەی بەغدا پێمان دەفرۆشێت، بگاتە هەرێمی كوردستان و بەسەر هەرچوار پارێزگای هەرێمی كوردستان و ئیدارە سەربەخۆكاندا دابەشی بكەین.

* یەكێك لە پێداویستییە سەرەكییەكانی ڕۆژانەی هاووڵاتیان بابەتی بەنزینە، ئایا خشتەی بەنزینی جۆری نۆرماڵ كە لەلایەن وەزارەتی سامانە سرووشتییەكانەوە بۆ پارێزگاكان و ئیدارە سەربەخۆكان دابین دەكرێت، بە چ شێوازێكە و ئایا كاریگەریی لەسەر كەمبوونەوەی قەیرانی بەنزین كردووە؟

- هەڵكشانی نرخی بەنزین بابەتێكی جیهانییە و لەگەڵ هەر بەرزبوونەوەیەكی نرخی بەرمیلێك نەوت لە بازاڕە جیهانییەكاندا، ڕاستەوخۆ بەهای بەنزینیش بەرز دەبێتەوە، وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان لە ڕێگەی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی وەبەرهێنانی كانزاییەوە ڕۆژانە بەنزینی 750 دیناری جۆری نۆرماڵ بەسەر پارێزگا و بەنزینخانەكاندا دابەش دەكات، ئەمەش لە ڕێگەی پاڵاوتگەكانی (لاناز و كــــــــــار و بازیان)ـەوە ئەو بڕە بەنزینە دابین دەكات، هاوكات لە ڕێگەی وەزارەتی سامانە سرووشتیەكانەوە ڕەزاماندی درا بە كۆمپانیا و بەنزینخانەكان بەهێنانی بەنزین لە دەرەوەی هەرێم بۆ ناو پارێزگاكانی هەرێم، تەنانەت ڕسوماتی هێنانی بەنزینمان لەسەر كۆمپانیا و بەنزینخانەكان هەڵگرت، ئەمەش كاریگەریی خۆی هەبوو لەسەر كەمكردنەوەی كێشەی كەمیی بەنزین و هەڵكشانی نرخەكەی. ڕەنگە ئەو پرسیارەت لا دروست ببێت، بۆچی بەنزینی جۆری 750 دیناری هێشتا لە بەردەم بەنزینخانەكان قەڵەباڵغی پێوە دیارە؟ ئەم حاڵەتە بۆ باشیی كوالێتی بەنزینی 750 دیناری دەگەڕێتەوە، كە خواستی زۆری شوفێرانی لەسەرە، هەر ئەمەشە وای كردووە بەنزینخانەكانی دیكە چاوخشاندنەوە بە كوالێتی بەنزینەكانیاندا بكەن و دواجار لە ڕێگەی كێبڕكێوە نرخەكان ڕوو لە داشكان بكەن و ئاستی كوالێتی بەنزینەكەش ڕوو لە بەرزبوونەوە بكات. لەگەڵ ئەمەشدا ئێمە لە بەڕێوەبەرایەتییەكانی نەوت و كانزاكانی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان، لە ڕێگەی تیمەكانمانەوە لەگەڵ لێژنەكانی هاوبەشی قایمقامییەت كە پێك دێت لە نوێنەری قایمقامییەت و ئاسایش و بەڕێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكان، ڕۆژانە پشكنین بۆ بەنزینخانەكان دەكەین و لەلایەن بەشی یاسایی بەڕێوەبەرایەتیی نەوت و كانزاكانەوە ڕێوشوێنی یاسایی بەرانبەر هەر بەنزینخانەیەك دەگرینە بەر كە لە ڕووی جۆر و كوالێتییەوە بەنزینەكەی خراپ بێت، یان دەستكاریی عەدادەكەی كردبێت و عەدادەكەی ناتەواو بێت، بەم شێوەیە بەردەوام هەڵمەتی سەرپێچییەكانی بەنزینی خراپ جێبەجێ دەكەین و بە هەموو بەنزینخانەكانیشمان وتووە فێڵكردن و نزمكردنەوە و دەستكاریكردنی جۆری بەنزینەكە و عەدادەكە تووشی سزای داراییان دەكات، بگرە لەمەودوا لە كاتی دووبارەكردنەوەیدا تەنیا ڕێگەی پێبژاردن ناگرینە بەر، بەڵكو خاوەن بەنزینخانەی سەرپێچیكار ڕەوانەی داواكاریی گشتیش دەكرێت. لەلایەكی دیكەوە وەزارەتی ناوخۆ و لە ڕێگەی بازگەكەنەوە كۆنتڕۆڵی ئەوە كراوە كە بە هیچ شێویەك ڕێگە نەدرێت، بەنزین بچێتە دەرەوەی هەرێمی كوردستان.

* لە هەنگاوێكی گرنگدا بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی وەبەرهێنانی كانزایی ژمارەیەك بەڕێوەبەرایەتیی نەوت و كانزاكانی لە ئیدارە سەربەخۆكانی ڕاپەڕین و زاخۆ و سۆران كردەوە، ئایا تاچەند ئەم بەڕێوەبەرایەتییانە لە دابەشكردنی نەوت و بەنزین و غاز و چاودێریكردنی كوالێتی ڕۆڵیان دەبێت ؟

- بابەتی شۆڕكردنەوەی دەسەڵاتەكان و ڕێكخستنەوەی كارەكانی وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان لە ئیدارە سەربەخۆكاندا، لە ئەولەوییەتی كارەكانی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان و وەزیری سامانە سرووشتییەكانە، دامەزراندنی ئەم بەڕێوەبەرایەتییانەش جگە لەوەی پێداویستییەكی ئیدارەكەیە لەو ناوچانەدا، هاوكات ڕۆڵیان دەبێت لە خزمەتكردنی هاووڵاتیانی دەڤەرەكان و دابەشكردنی نەوت و بەنزین و غازی ماڵان و كۆنتڕۆڵكردنی كوالێتی، ئێمەش لە وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان لە هەوڵی ئەوەداین پێداویستییەكانیان بۆ دابین بكەین و كاروبارەكانیان ڕێك بخەینەوە.

* سەبارەت بە غازی ماڵان LPG كە لە ساڵانی پێشوو بەتایبەتی لە وەرزی زستاندا گرفتی هەڵكشانی نرخ و بگرە كەمیی غازی ماڵان دروست دەبوو، لە ئێستادا ئەم گرفتە كەم بووەتەوە، ئایا تاچەند پشكی غازی ماڵان بۆ پارێزگاكانی كوردستان دابین كراوە؟

- وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان توانیویەتی كۆنترۆڵی بواری دابینكردن و دابەشكردنی غازی ماڵان بكات و بەپێی پێداویستی و خواستی پارێزگاكان پشكی غازی ماڵانی دابین كردووە، لە ساڵانی ڕابردوو و بەتایبەتی لە وەرزی زستاندا كاتێك غازی ماڵان LPG زیاتر بۆ خۆگەرمكردنەوە بەكار دەهێنرا، نرخەكانی ڕووی لە هەڵكشان دەكرد، لە ئێستادا ئەم حاڵەتەی بەكارهێنانی شۆڤاژ كەمی كردووە، لەلایەكی دیكەوە غاز نەچێتە دەرەوەی هەرێم نرخەكەی گران نابێت، بۆیە لە ئێستادا بڕە غازی پێویست بۆ پارێزگاكانی كوردستان دابین دەكرێت و هیچ كێشەیەكی نییە.

* بەكارهێنانی گازی LPG شۆڤاژ بۆ خۆ گەرمكردنەوەی ماڵان بەردەوامە، وێڕای ئەو تەقینەوانەی كە لە ساڵانی ڕابردوودا ڕوویان دا، ئایا چۆن كۆنتڕۆڵی ئەو بابەتە كراوە كە جارێكی دیكە بەكارهێنانی سیستمی شۆڤاز تەقینەوە و ئاگركەوتنەوەی گەورەی لێ نەكەوێتەوە؟

- غازی LPG ئەو غازەیە كە لە ماڵاندا بۆ چێشتلێنان و خۆگەرمكردنەوە بەكار دەهێنرێت، یان لە فڕن و كارگە و ئۆتێلەكاندا ئەم سیستمە بەكار دەهێنرێت، لە سیستمی شۆڤاژدا تانكیی گەورە دادەنرێت لە بری بەكارهێنانی بوتڵی ئاسایی، كە بەهۆی خراپیی كوالێتی و نەزانینی دانانی سیستمەكەوە دزەكردن و لێچوونی غازی لێ دەكەوتەوە، بەهۆی ناجێگریی پەستان، یان بوونی ئاگر، دەبووە هۆی تەقینەوەی گەورە، زۆرجاریش ئەو كەلوپەل و تانكییانەی دەهێنران كوالێتی نزم بوون و كەسانی نەشارەزا كاریان لەسەر دەكرد، بۆ ئەم حاڵەتە وەزارەتی ناوخۆ بە بڕیاڕێكی دروست بەكارهێنان و كاركردنی لە سیستمی شۆڤاژ ڕاگەیاند و لە ڕێگەی پارێزگاكانەوە بەكارهێنانی سیستمەكە بۆ ماوەیەك كۆنتڕۆڵ دەكرێت، تاوەكو بەپێی مواسەفات و سیستمی پێشكەوتوو مۆڵەتی بەكارهێنانی ئەم جۆرە سیستمەی شۆڤاژ بدەن، كۆمپانیاكانی ئەم بوارەش بۆ كۆنتڕۆڵكردنی مواسەفات و مەرجەكانی سەلامەتی ڕێنمایی و مەرجی قورسیان دانا، بۆیە مۆڵەتدانی بەكارهێنانی شۆڤاژ لەلایەن لێژنەكانەوە بە سەرپەرشتیی وەزارەتی ناوخۆ دەدرێت.

* لە هەرێمی كوردستاندا كانزای فلزی و نافلزیی زۆر هەیە، كە بە یەكێك لە سامانە گەورەكانی كوردستان دادەنرێت و تاكو ئێستا كاری كنە و پشكنینی ورد و تێروتەسەلی بۆ نەكراوە، هەربۆیە وەبەرهێنانیش لەم بوارەدا سنووردارە، ئایا بەڕێوەبەرایەتییەكەتان لەم ڕووەوە هیچ پشكنین و بەرنامەیەكی بۆ سوودوەرگرتن لەم سامانە هەیە؟

- كانزا فلزییەكان وەكو ئاسن و مس و قورقوشم و زینك و پلاتین و...هتد، بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران مۆڵەتدانی ڕاگیراوە و مۆڵەتدانی تەنیا لە دەسەڵاتی بەڕێز سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانە، لەبەر ئەوەی تاوەكو ئێستا لە كوردستان یاسای وەبەرهێنانی كانزایی دەرنەچووە، پێویستە زۆر بە وردی و بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم كانزایانەدا بكرێت و حكومەتی هەرێمی كوردستانیش ڕۆڵی هەبێت لەم بوارەدا، بەڵام هەرچی كانزای نافلزی هەیە، بەتایبەتی بەردی چیمەنتۆ و بەردی گەچ و بەردی مەڕمەڕ و چەو و لم، مۆڵەتی پێ دەدرێت و هیچ كێشەی نییە و نرخەكانیشی لەسەر ئاستی ئاسایی نرخی بازاڕە. سەبارەت بە ڕووپێوكردنی كانزا فلزی و نافلزییەكان بۆ ئەوەی دۆخ و شوێن و بوونی ئەم كانزایانە دیاری بكەین و لە پێناو بەرژەوەندیی گشتیدا وەبەرهێنانی تێدا بكرێت، لە بەڕێوەبەرایەتیی ڕووپێوی جیۆڵۆجی پشكنینی كانزایی و بەڕێوەبەرایەتیی كانەبەردەكانەوە بە هەمەهەنگی لەگەڵ تیمەكانی جیۆلۆجی، دەستیان كردووە بە دانانی پلانێكی گونجاو بە مەبەستی دەستپێكردن بە گەڕان و پشكین لە سنووری پارێزگا و ناوچە جیاجیاكانی كوردستاندا.