هەرێمی كوردستان تەنیا ناوچەیە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا كە ژینگە سیاسییەكەی رێگە بە سەرهەڵدانی فیكری توندڕۆیی نادات، نەك سەرهەڵدانی فیكری داعش، هەر بۆیە مەترسیی داعش لەسەر هەرێمی كوردستان تەنیا مەترسییەكی دەرەكییە نەك مەترسییەكی ناوخۆیی، بەڵام پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە ئەگەر داعش دووبارە سەرهەڵبداتەوە، یان جارێكی دیكە بەرفراوانی دەست بە كردەوە خۆكوژی و تیرۆریستییەكانی بكاتەوە، دەبێتە مەترسییەكی راستەقینە لەسەر كوردستان؟ دیارە وەڵامی ئەم پرسیارە چەند رەهەندێك لەخۆی دەگرێت كە لەوانەیە هەندێكیان راستەوخۆ و هەندێكیان ناڕاستەوخۆ پەیوەندیان بە سەرهەڵدانەوەی داعشەوە هەبێت، لێرەدا بەچەند خاڵێك ئاماژەیان پێ دەكەین:
1. شەڕی دژی تیرۆر پێویستی بە مامەڵەیەكی دەوڵەتییانە هەیەو، دەبێت وەك دەوڵەتیش مامەڵە لەگەڵ مەترسییەكی هاوشێوەی مەترسی تیرۆریستانی داعش بكرێت، بەڵام بەداخەوە هەرێمی كوردستان دەوڵەت نییە، بۆیە گرنگە بەردەوام وەك هەرێمێكی فیدڕاڵی و لەچوارچێوەی دەستووری عێراقدا پەیوەندییەكی پتەو و فراوان لە نێوان هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵی هەبێت، لەم چوارچێوەیەدا سەقامگیریی پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا فاكتەرێكی گرنگە بۆ توانای هەرێمی كوردستان بۆ دوورخستنەوەی مەترسی تیرۆریستان لەسەر هەرێمی كوردستان، بەڵام ئەم فاكتەرە گرنگە ئێستاشی لەگەڵدا بێت كە پەیوەندیەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لە دۆخێكی باشدان، ئەو ئاستە فراوانە نییە كە هەموو كێشەكان چارەسەر كرابن و بتوانرێت وەك كۆڵەگەیەكی سەرەكی بۆ دوورخستنەوەی مەترسییەكانی تیرۆریستان پشتی پێ ببەسترێت.
2. دەوڵەتانی هاوپەیمانی دژی داعش، لە ماوەی چەند ساڵی رابردوو كە راستەوخۆ و لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقدا مامەڵەیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان كردووە و مەشق و راهێنایان بە هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان كردووە، زۆر باش لەو راستییە تێگەیشتوون، لەكاتی دروستبوونی هەر هەڕەشەیەك لە دەرەوە بۆ سەر هەرێمی كوردستان، حكومەتی عێراق وەك دەوڵەتێكی دراوسێش نەیتوانیوە هاریكاری هەرێمی كوردستان بكات، لەوانەشە ئەگەر پەیوەندیەكانی نێوان هەرێم و بەغداش بەرەو باشتریش بچن، دیسان لەكاتی دروستبوونی هەر هەڕەشەیەكی دەرەكی هاوشێوەی تیرۆریستانی داعش، دیسان دەوڵەتی فیدڕاڵی عێراق نەتوانێت هاوكاری پێویستی حكومەتی هەرێمی كوردستان بكات، ئەمەش لەبەر ئەوەیە دەوڵەتی فیدڕاڵی عێراق خۆی سوپایەكی نیشتمانی پتەوی نییە هەتا بتوانێت پشتی پێ ببەستێت بۆ دابینكردنی سەقامگیری بۆ ناوچەكانی خۆی و پەنای بردۆتە بەر هێزێكی میلیشیایی هاوشێوەی هێزەكانی حەشدی شەعبی، بۆیە گرنگە دەوڵەتانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژی داعش، مامەڵەیەكی ئاست بەرزتر لە بواری سەربازی لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكەن و چەكی پێشكەوتوو بدەنە پێشمەرگە بۆ ئەوەی بتوانێت مەترسیی تیرۆریستان لە سنوورەكانی كوردستان دوور بخاتەوە، ئەم پێداویستییە گرنگە بۆ هەرێمی كوردستان هەتا ئێستا لەلایەن دەوڵەتانی هاوپەیمانیی دژی داعشەوە نەگەیشتۆتە ئەو ئاستەی كە بە ئاستی دەوڵەتێك بتوانێت بەرگری لەخۆی بكات، واتە لەو ئاستەدا هاوكاریی هەرێمی كوردستانیان نەكردووە.
3. سەقامگیریی سیاسی لە پرۆسەی سیاسیی كوردستاندا، كۆڵەگە و بەردی بناخەی بەرگریكردنە لەو هەڕەشانەی رووبەڕووی هەرێمی كوردستان دەبنەوە، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا دەبێت پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا ئاستی خۆی بەرز بكاتەوە بۆ ئاستی پرۆسەی سیاسیی دەوڵەت و وەك دەوڵەت مامەڵە لەگەڵ پرۆسەی سیاسیی خۆیدا بكات و، هەموو رێوشوێنێكی پێویست بگرێتەبەر بۆ ئەوەی پارێزگاری لە سەقامگیریی سیاسی خۆی بكات. واتە سەقامگیریی سیاسی بۆ پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا فاكتەرێكی گرنگە بۆ ئەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان بتوانێت بەرنامەكانی خۆی جێبەجێ بكات و خزمەتگوزاریی پێویست بۆ هاووڵاتیان دابین بكات و پردێكی بەهێز لە نێوان حكومەت و هاووڵاتی دروست بكاتەوە. لە ئێستادا هەرێمی كوردستان تا رادەیەكی زۆر باش توانیویەتی سەقامگیریی ئاسایش و سەلامەتیی هاووڵاتیان دابین بكات، بۆیە ئەگەر بتوانرێت سەقامگیریی سیاسیش دابین بكرێت و دامەزراوەكانی هەرێمی كوردستان بە توانای پێویستی خۆیان كار بكەن، ئەوا هێزی ناوخۆیی كوردستان باشتر دەتوانێت زەمینەسازی بۆ دوورخستنەوەی هەڕەشە دەرەكییەكان بكات.
4. ئاشكرایە لە ئەگەری سەرهەڵدانەوەی داعش، خەڵكێكی زۆر لە ناوچەكانی دیكەی عێراقەوە روو لە هەرێمی كوردستان دەكەن، هەروەك چۆن دوای سەرهەڵدانی داعش لە 2014 نزیكەی دوو ملیۆن ئاوارە روویان لە كوردستان كرد، ئەمەش بارگرانییەكی گەورە لە رووی دابینكردنی ئاسایش و خزمەتگوزاری دەخاتە سەرشانی هەرێمی كوردستان، ئەمەش یەكێكە لەو دەرهاویشتە خراپانەی كە لەوانەیە لە ئەگەری سەرهەڵدانەوەی داعش رووبەڕووی هەرێمی كوردستان ببێتەوە.
ئەم خاڵانەی ئاماژەمان پێكرد، تەنیا ئەو مەترسییانەن كە وەك مەترسیی دەرەكی لە ئەگەری سەرهەڵدانەوەی داعش لەسەر هەرێمی كوردستان دروست دەبن، لەگەڵ ئەوەشدا، وێڕای ئەوەی ئاماژەمان بەوە كرد كە ژینگەی سیاسیی ناوخۆی كوردستان خۆڕسكانە فیكری توندڕۆیی دروست ناكات، بەڵام ئەمە مانای ئەوە نییە لە دەرەوەی هەرێمی كوردستانەوە فیكری توندڕۆیی دزە ناكاتە ناو ژینگەی سیاسیی كوردستان و لە ناوەوە فیكری داعش، یان توندڕۆیی و تیرۆر بەرهەم ناهێنێت، بەڵام ئەوەی جەختی لەسەر دەكەینەوە، ئەو فیكرە هاوردەیە كە دزە دەكاتە ناو پرۆسەی سیاسی لە ناوخۆی كوردستان و لەناو ژینگەی سیاسیی كوردستاندا فیكری تیرۆر و داعشی بەرهەم دەهێنێت، ئەمیش وەك ئەو تیرۆریستە خۆكوژانە وایە كە بە شێوەیەكی فیزیكی دزە دەكەنە ناو كوردستان و لە ناو كوردستاندا خۆیان دەتەقێننەوە، هەر بۆیە چۆن گرنگە ریگە لە تیرۆریستان بگیرێت كە بە رێگەی فیزیكی دزە نەكەنە كوردستان، ئەوا بە هەمان ئاست و بگرە زیاتریش گرنگترە كە ریگە نەدرێت بە رێگەی فیكریش دزە بكەنە ناو كوردستان، لەماوەی چەند ساڵی رابردوو بە رێگەی دزەكردنی فیكری داعشی، توندڕۆیی دزەی كردۆتە ناو هەندێك لە مزگەوتەكانی كوردستان و لەناو ئەو چەند مزگەوتە هەوڵێك هەبووە بۆ ئەوەی فیكری داعشی و توندڕۆیی وەك فیكرێكی هەناردەكراوی دەرەكی بكرێتە فیكرێكی لۆكاڵ و تیرۆریستی خۆماڵی بەرهەم بهێنێت، بەڵام لەبەر ئەوەی ژینگەی سیاسیی كوردستان لە بناخەوە لەسەر بنەمای لێبوردەیی و پێكەوەژیان خۆڕسكانە گەشەی كردووە و بۆتە كولتوور و دابونەریتی نیشتمانییانەی هاووڵاتیانی كوردستان، ئەوا نەتوانراوە ئەو فیكرە نامۆیانە تاسەر لە ژینگەی كوردستاندا گەشە بكەن، بەڵام دیسان چۆن رێگرتن لە دزەكردنی فیزیكیی تیرۆریستان بۆ ناوەوەی كوردستان پێویستی بە شەونخوونی پیاوانی پۆلیس و ئاسایش لە وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەیە، ئەوا بە هەمان شێوە بۆ رێگرتن لە دزەكردنی فیكری داعشیش بۆ ناو مزگەوتەكان و پرۆگرامەكانی خوێندن، ئەوا پێویستمان بە شەونخوونیی زانایانی ئایینی ئیسلام و زانایانی زانكۆكانی كوردستان هەیە بۆ ئەوەی هاریكاری لەگەڵ وەزارەتەكانی حكومەت، (بەتایبەتی وەزارەتەكان ئەوقاف و پەروەردە و خوێندنی باڵا) بكەن بۆ ئەوەی رێگە نەدەن فیكری داعشی و تیرۆر دزە بكاتە ناو كوردستان.