دبیتن لبەر هندەك كەسان كارێ نڤێسینێ كارەك سادە یان ژی ئاڤ ڤەخوارنەك بیتن، و دبیتن ئەم هندەك كەس بین نڤیسەر بین نەك خواندەڤان بین، ئانكۆ بێی خواندنا بابەتان و ژێدەران،ملێ خۆ بدەینە بەر و هەر بنڤێسین. بەلێ د ڕاستیدا نڤێسین نەكارەك سادە و ساكار و هەوانتەیە، لێ پرۆسێسەك ئالۆز و چەند لایەنەیە . ئەڤ پرۆسێسە چەندین پرۆسێسێن مێنتالی بخۆڤە دگریتن، هەر ژ ئاستێن نزمێن بیرهاتنێ بگرە هەتا جبێبەجێكرن و پێكهینان و لێكدان و دابەشكرنێ و هەتا ئالۆزترین ئاستێ مێنتالی/زانینی كە هەلسەنگاندن بیتن، و دگەلدا ژی پرۆسێسێن و یژدانی و بێگۆمان ژی ئاستێن بزاڤی/ لڤینی ژی تێدا پشكدارن.
لسەر ئاستێ ب ئەنجام گەهشتنێ ژی نڤیسەر پێدڤی ب هندێ یە كە خواندنەڤانەكێ چەلەنگ بیتن و بشێتن پترترین هژمارا ژێدەر و بابەتا بخوینیتن، دا كۆ ژ ئالیێ زانیارییانڤە، همبانا وی یا تەژی بیتن و بەردەوام لسەر زێدە بكەتن و عمبارا وی یا زانیارییا ژ هەمی جۆرێن بابەتان تەژی بیتن. بلا نڤیسەر د خەما هندێ دا نەبیتن ئەڤ زانیارییە دێ هێنە ژبیركرن یان تێكەلی ئێكدیتر بن. نەخێر، ئەڤ هەمی زانیارییە دێ دەست ب دەستێ ئێكدەن و هێدی هێدی دێ وەك هەڤیرەكێ دەیناندی بۆ ترشكرنێ، ترش بیتن. بابەت دێ هێن و چن، خۆ دەنە دگەل ئێك، رەش بن و سپی بن، كۆم بن و جۆدابن.
بەلكۆ مرۆڤ هزر بكەتن هندەك یێن ژ بیرا مرۆڤی دچن، بەلێ ئەوا ڕاستی بیتن وەسا نینە. ئەو زانیاریێن مرۆڤی هزركرین یێن بەرزە بووین و هاتینە ژبیركرن، ل وێ پشكا مێنتالیتەیا مرۆڤی، ئەوا فرۆیدێ سایكۆلۆژیست ناڤێ وێ كریە نەست یان نەخواستی (اللاشعور) د هێتە پاراستن و وەكی پەلێن بن خوەلیێ دهێنە ڤەشارتن و نخامتن، هەتا ئەو دەمێ دۆرا وان دهێتن. ئەو گاڤ ژی هنگێ یە كەل كاودان و سەقایەكێ ژ نەشكافی، هزرا نڤێسینی وەكی سروش و (ئیلهامەكێ) بۆ مرۆڤی دهێتن. دبیتن ئەڤ گاڤە نیڤەیا شەڤەكا تاری و بارانی بیتن، و دبیتن د ناڤ دارستانەكێ و زەڤیەكێ بیتن، یان ژی د ناڤ ترۆمبێلێ یان لسەر رویبارەكی یان ل مێهڤانیەكێ یان هەر جهەكێ ئاسایی و یان نە ئاسایی یا دیتر بیتن. گەلەك نڤێسەر و هۆزانڤان و داهینەرا د ڤان كاودانێن هۆسا ژ نەشكافی دا شاهكارێن مەزنێن ئەدەبێ و زانستی و تەكنیكی یان هۆنەری یێن مەزنێن داهیناین كە شارستانیەتا مرۆڤایەتیێ هەتا هەتا دێ قەرداری وان بیتن. یا فەرە نڤیسەر ڤان دەلیڤا ژ كیس خۆ نەدەتن و ل هەرجهەكێ هەبیتن بزاڤێ بكەتن ئەو بابەتێ هۆسا ژ نیشكەكێ ڤە بۆ هاتی بگریتن و تۆمار بكەتن، چونكی ئەڤە ڕامانا هندێ ددەتن زانیاریێن وی، وەك وی هەڤیرێ ترش كری یێ ئامادەیە بۆ هندێ باشترین نان و باشترین هزر و بەرهەم ژێ دروست ببن.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما ( وار ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە ( 1233 ) ڕێكەفتی (15 / 12 /2014 ) لاپەرە (6).