ئازادی وەك تێگەهەك فەلسەفی-سیاسی، ئانكۆ هەلبژارتنێ دگەهینیت، كە بەرامبەری فەرمانەكێ دهێتە ئەنجامگرتن. كارۆل ڕێنسام رۆجێرز( 1902 – 1987 ) سایكۆلۆژیستێ ناڤدارێ ئەمریكی وئێك ژ دانەرێن ڕێبازا سایكۆلۆژیایا مرۆڤایەتیێ( هیوومانیزم )، كە خۆدانێ شێوازەكێ تایبەتێ چارەسەركرنا نەساخی یێن سایكۆلۆژییە، كە تێدا چارەسەركەر تەكەزێ لسەر خۆدێ نەساخی و شیانێن وی دكەتن و ئەركێ چارەسەركەری ب دروستكرنا هەماهەنگیێ دناڤبەرا (خۆدی كەتواری) ئانكۆ ئەو (ئەزێ) وەكی خۆ هەی و تێدگەهیتن و هەروەسا ئەو خۆدێ ب (خۆدێ ئیدیئال) دهێتە نیاسین، ئانكۆ ئەو (ئەزێ)من دڤێتن (ئەز با مە) یە (2 : 478). رۆجێرز پویتەیەكا مەزن ددەتە خۆدێ نەخۆشی، و هەتا كۆ ئەڤ چەندە لنك وی پەیوەندییا ب ئاسایێش و هەروەسا ئازادییا سایكۆلۆژییا مرۆڤی ڤە هەی. د باوەراوی دا هەتا كۆ داهینان ژی گرێدایە ب ڤان دوو بهایا ڤە. ئانكۆ ب باوەرا وی وەرارا داهینانێ پێدڤی ب دوو سەركەفتنانە: ئێك ئاسایێشا سایكۆلۆژی كە بریتیە ژ پەسندكرنا تاكایەتی و كەساتیا مرۆڤی، و ئەو ژی د ئاستەكی دایە كە ئەڤ كەس خۆ ب كەسەك نەئاسایی و جیاواز نەزانیتن. و دووهەم ژی ئازادییا سایكۆلۆژیكە، كە ئەو بخۆ بەرهەمێ هەبوون و سەرگرتنا ئاسایێشا سایكۆلۆژییا مرۆڤی یە، و تێدا ئەڤ كەس و مرۆڤە كە دشێتن بشێۆەیەكێ ئازاد بیروباوەرێن خۆ دەربیڕیتن و ل ئاستەكی دایە كە باوەری یا ب خۆ و بوونا خۆ هەی و خۆ پەسند دكەتن و چ ترسەك ژ ڕەخنەیێن كەسانێن دیتر نینە ( 1 : 186). بەلێ پرسیار د ڤێ چەندێ دایە كە ئایا هەكەر كەسەكی، و هەكەر ئەڤ كەسە مرۆڤەك سیاسەتوان، ژی، بیتن و د شێوازێ پەروەردەكرنا وی دا دەلیڤێ وەرار و گەشەیا ڤان دوو سەركەفتن و پێكهاتەیێن سایكۆلۆژی نەبوو بیتن، دێ چەوا ڕێزێ ل ئازادییا كەسان و لایەن و پارتێن دیتر و بیروباوەرێن جیاواز گریتن؟ چونكی د بیاڤێ سیاسەتێ دا، تاك رژێمێن سیایی و دام و دەزگەهێن وێ بڕیڤە دبەن. ئانكۆ ئاستێ پێدانا ئازادیێن تاكی بۆ شێواز و سیستەمێ بڕێڤەبرن و ناڤەرۆكا ڤان رژێم و سیستەمێن ڕیڤەبەرایەتی د سیاسەتێ و حكومەتی و دەزگەهێن وێ دزڤڕیتن. چونكی ئازادیێن تاكە كەسی ئەو ئازادینە ئەوێن ژ ئالیێ حكومەتێڤە دهێنەدان كە تاكێن جڤاكێ لدویڤ خواست و ویستا خۆ و د چوارچووڤەیەكێ دیاریكریدا كار و چالاكیێن خۆ جێبەجێ بكەن، و یا خویایە كە ئەڤ چەندەیێ د دەستوورێ وەڵاتی داهاتیە كۆمكرن. ئازادی یێن جیاوازێن سیاسی مافێ هەر كەسەكێنە، كە هاوەڵاتیەك وەردگریتن، لێ هەكەر ئەو كەسێ ئەڤ ئازادییە لبن دەستێن وی بن، بخۆ پەروەردەكریێ دەستەك نە ئازاد و دۆخ و رەوشەك نەیێ ئازاد، و سایكۆلۆژیایەك نە ئازاد، د هزر و بیروباوەرا دا، و دۆگماتی و خۆپەرێست بیتن، دێ چەوا ئازادییا تاكێن دیتر، و یان ژی نەتەوەیێن دیتر دابینكەتن، و لدویڤ بنەمایێن چەرخێ بیست و ئێكەم عەجەلۆكا دەستهەلاتێ هاژۆتن، كە سەردەمێ ئازادییا تاكی و جڤاكی، و سەردەمێ دیمۆكراسیەتێ یە، لدەمەكی كە ئەو هێشتان ب مێنتالیەتەكا پاشكەفتی و دۆگماتیزم، و چاخێ كەڤن و ب باوەرەكا دیكتاتۆری و تۆتالیتاریزمێ دەستهەلاتی بگیڕیتن و ئەو دزانیتن چاخێ نۆكە و ئاستێ هۆشیارییا سەردەمیانە، ب سروشت وی ناپەرژینیتن و بۆ وی ئەڤ چەندە و هۆسا بڕێڤە ناچیتن و ناچیتە سەر؟
ژێــــــــــدەر : 1 . مقدم، بدری(1381) .كاربرد روانشناسیدراموزشكاهروانشناسیاموزشكاهی، گ. 8. (سروش (انتشاراتصداوسیما، تهران،ص.309.
2 .Большойпсихологическисловарь ( 2007). Сост.иобш. Ред. Б.Г.Мещеряков،В.П. Зинченко.СПб.:ПаримЕврознок،.627с.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما ( وار ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە ( 1239 ) ڕێكەفتی (23 / 12 /2014).