كەلتوورێ هەر جڤاكەكێ كاریگەرییەكا مەزن یا لسەر تاكی و پێكهاتە و چێكرنا ستراكچەر و بەرێ شەنگستا كەساتیێ دكەتن، و هەتاكۆ هندەك د وێ باوەرێدانە كۆ " بنەمایێن كەلتوورەكێ یێن دناڤ مێشكێ تاكێن وێ جڤاكێدا و ئەڤە ئانكۆ هزرێن مرۆڤی بنەمایێن ڕاستەقینەیێن خۆ ژ كەلتووری وەردگریتن، چونكی كەلتوور و فەرهەنگ تشتەك نینە ژبلی شێواز و ستایلێ ژیانا جڤاكی، و ئەڤ كەلتوورەیە كۆ ب بەرهەمێ مرۆڤی بۆ گۆنجان دگەل ژینگەها سروشتی و جڤاكی دهێتە هژمارتن، كە د ڕاستایێ خۆ دا بۆ مەبەستی تێركرنا پێدڤیاتیێن فیزیكی و مێنتالی پسیكۆلۆژیك و جڤاكی و رامیاری و ئابووری و هۆنەری دهێتە بكارئینان " [ 2 : 131 ]. ئەڤەیە كۆ گەلەك ژ رەفتارێن مرۆڤی رەنگڤەدانن ژ وێ كەلتور و ناڤەرۆكا وێ یا فەرهەنگی. كەساتیا تاكەكێ تیرۆریست میناكەك باشە بۆ ڤێ چەندێ. ئەو كەسێن ئەڤرۆكە و لبن ناڤ و نیشانێن داعش، ئەلقاعدە، ئەلشەباب و بۆكۆحەرام ل جیهانێ بناڤێ ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ دڕندەترین كریارێن دژی مرۆڤایەتیێ لسەر مۆسلمان و نەمۆسلمانان پیادە دكەن هند بنەما و پرەنسیپێن ئایینێ ئیسلامێ جێبەجێ ناكەن هندی كە یێن مژویلی بجه ئینانا هندەك رەوش و تیتالێن كەلتوورێ ئەرەبێن بیابانی نە، كۆ وەكی بسپۆر و شەهرەزایێن ئایینی ئیسلامێ ئاماژەی پێددەن دبنەڕەتدا دویرن ژ ناخێ راستەقینەیێ ڤی ئایینێ هەمە لایەن و تەواو. ئانكۆ كەساتیا تیرۆریستەكی د ڕاستیدا تاكەكە كە بڕاستی د ڕاستیا ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ نەگەهشتیە و ئەو جۆرێ هزركرنا مێشكێ وی پێڕادبیتن ل راستیدا هەمان ئەو هزركرنا عەرەبەكێ بیابانی( بەدو ) یە كە دژی هەمی بنەما و پرەنسیپێن سەرەكیێن ڤی ئایینی و قۆئانا پیرۆز و فەرموودەیێن پیامبەرێ وێ ( د. س. )، پیغەمبەرێ ئاشتی و ئازادی و یەكسانیێنە. بۆ نموونە وەك بسپۆرێ ئەتنۆگرافیایێ ( عارف، 1984 ) ئاماژەی پێددەتن هندەك هێمایێن عەرەبێ بیابانی یێن هەین كە بەرۆڤاژی ئایینێ ئیسلاما پیرۆز دهێتە جێبەجێكرن. ئەرەبێن بیابانێ بۆ پاراستنا خۆ و ئاسایش و بەرژەوەندیێن خۆ پەنایێ برییە بەر ئێكگرتنێ، لدەمەكی كە پیامبەرێ ئیسلامێ دژی ڤێ هزرێ بوویە و ئەڤ چەندە ب تشتەكێ زیانهینەر بۆ جڤاكا ئیسلامی دایە هژمارتن [ 1 : 105 ]، لدەمەكی ئەم ئەڤرۆ دبینین كە تاكێ تیرۆریستێ داعشێ، بەرۆڤاژی گۆتنا پێغەمبەرێ خۆ ( د. س . ) بۆ ژناڤبرنا ئەزموونا نەتەوەیێ كوردستانی ئێكگرتنەك دوروست كریە ژ نەتەوە و نەژادێن جۆداجۆدا و وەكی گۆرگێن هار ئەوێن د نەتەوەیێن دەڤەرێ و نەخاسمە كوردستانیان بەرداین.
ژ ڤێ چەندێ یە بسپۆرێن شەهرەزا د ئایینێ ئیسلامێدا د وێ باوەرێدانە كە قۆرتالكرنا ئیسلاما پیرۆز ژ دەستێ ڤێ نەهامەتیێ پێدڤی ب هندێیە كە ئەڤ تشتێن كە ژ كەلتوورێ عەرەبێن بیابانی هاتیە دناڤ مێشكێ تاكێ تیرۆریستدا، تەنها ڕێكە بۆ ژناڤبرنا ڤێ هزرا خەلەت كە ئیسلاما ڕاستەقینە و دوروست ژ كەلتوورێ عەرەبیا بیابانەكی بهێتە جۆداكرن. ئەو جەنگێن بناڤێ ئیسلامێ دهێنەكرن دویرن ژ بەرگریكرنێ، چونكی ئیسلاما راستەقینە ئایینێ ئاشتیێ و پێكڤە ژیانێ یە، و پیامبەرێ ئیسلامێ ل مەدینەی جۆهی ژی وەك مۆسلمانان هژمارتینە، و ئەڤە ژی هندەك جاران بۆ هندێ دزڤڕیتن كە د ئیسلامێدا هندەك كەسێن هەین كۆ شوینا زڤڕین بۆ دەقێ رەسەن ( ئەسڵی) و قۆرئانا پیرۆز و فەرموودەیێن پێغەمبەری ( د. س. ) هندەك گۆتنێن لاوازێن بدلێ ژناڤ گرتین و كرینە هێڤێنێ كارێ خۆ هەتاكۆ ئەو وەحشێن دڕندەیێن وەكی داعشێ ژێ پەیدا بووین [ 1: 28 ].
ئەڤە ڤێ چەندێ دگەهینیتن كە ئەڤ كەسە د ڕاستیا ئیسلامێ نەگەهشتینە و ئاستێ هزری و مێنتالیێ وان نە بەرهەمێ كارتێكرنا ئیسلامێ و قۆرئانێیە، بەلكۆ رەنگڤەدانەكە ژ ناڤەرۆكا كەلتوور و فەرهەنگێ بیابان نشینێن عەرەبێ بیابانی، كە پێشی هاتنا ئیسلامێ كاریگەری لسەر ژیانا تاكێ بیابانیان دكر و پشتی هاتنا ئیسلامێ ژی تێكەلی گەلەك لایەنێن ئایینی دبیتن و لایەنەكێ مەزن ژ كەساتیا جڤاكێن ئیسلامی ئێخستینە بن كارتێكرنا خۆ.
ژێدەر: [ 1 ] شریف،محەمەد ( 2015 ). نوێكردنەوەی ئایینی ئیسلام بۆ رێگرتن لە بەرهەمهێنانی توندوتیژی و بەربەریەتی داعش، گۆڤاری گۆڵان، ژمارە ( 1009 )، لە ( 12/1/2015 )،لاپەرە ( 26- 33 ). [ 2 ] عارف، مجید حمید ( 1984 ). الأپنوغرافیا و الأقالیم الحچاریە، وزارە التعلیم العالی و البحپ العلمی، جامعە بغداد، بغداد، ( 212 ) ص.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما ( وار ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە ( 1266 ) ڕێكەفتی ( 4 /2 /2015) ل( 6).