ریفراندۆم وەك ڕێك و ئالاڤەك بۆ چارەسەركرنا ئاریشەیێن ئالۆزێن سیاسی و بۆ گۆهۆڕینا سیستەمێ دەستهەلاتێ و یان ژی بۆ پەسندكرن یان رەتكرنا پرۆژە یاسایەك و نەخاسمە ژی پشتی جەنگێ جیهانیێ دووهەم چەندەها جاران یا ل وەلاتێن جیاواز دا هاتیە پیادەكرن و بۆڤێ مەبەستێ راستەوخۆ پەنا یا هاتیەبرنە بەر زانینا بیروباوەرێن خەلكێ و ئەڤ چەندە یا بوویە دەلیڤەیەك بۆ چارەسەركرنا گەلەك ئاریشەیێن جیهانی یێن هەڤچەرخ و دبیتن ل هندەك جهان ژی هندەك ئالۆزی دوروست كربن.
ل ناڤەراستا سالا بۆریدا و پشتی داگیركرنا گەلەك جهێن جۆگرافیایی و دەڤەرێن ڤەقەتیای ژ كوردستانێ ژ ئالیێ تیرۆریستێن داعشێ ڤە دەنگۆیا دەولەتا كوردی گەلەك ژ جاران بهێزتر لێهات. هەرچەندە ئەڤە نە بیرۆكەیەك نوییە، لێ پشتی كاودانێن شنگارێ یا مەزنتر بووی و كارێ گەهشتیە هندێ دبیتن خۆ د پرۆسێسا ریفراندۆمەكێدا ببینیتن كە ئەڤ چەندە دبیتن وەرچەرخانەك دیرۆكی و سیاسی و جۆگرافی و دیمۆگرافی ژی ل دەڤەرێ پەیدا بكەتن.
ئەوا جهێ گرنگی و دگەل هندێ دا ژی مەترسیێ یە ئەوە كە ژبلی گۆنجانا سەقایێ سیاسیێ دەڤەرێ و جیهانێ وەك فاكتەرەك مەزن بۆ سەركەفتنا ڤێ پرۆسێسێ هند ژی سەركەفتنا وێ گرێدایە ب وێ ئێكێ كۆ مێنتالیتە و ئەقلیەتێ هزریێ سەركردایەتیا كوردستانی بگشتی و یا تاكێ كوردی نەخاسمە بگەهیتە ئاستەكێ پێدڤی و نیمچە ستاندەرد دا ڤێ ڕاستیێ قەبیل بكەتن و ب هندێ رازی بیتن كە نەتەوەیێ كوردی و كوردستانی پێدڤی ب ریفراندۆمەكێنە. چونكی چەند فەرە كە ئاستێ هزری و تێگەهشتن و مێنتالیتەیا تاكێ كوردی بگەهیتە ئاستەكێ هەستیار تا بزانیتن " ب دەولەت بوون " مفایا بۆ وی هەی، هند ژی یا فەرە كۆ بزانیتن و ئەڤ هزرە لنك وی گەشەی بكەتن كە یێن هەین كەسان و لایەن كە بۆ بەرژەوەندیێن تایبەت یان لاوازییا هەستا نەتەوایەتی و نزمبوونا هۆشیاریێ و سەرپێبوون و ژێیاتیا نەتەوەیی دژی ڤێ پرۆسێسێ كاردكەن یان ژی هندەك وەلات و دوژمنێن دێرینێن مە، كۆ بەردەوام بزاڤێ دكەن لسەر هندێ ئەڤ پرۆسێسە سەرنەگریتن و نموونە ژی ئەو پویتەپێدان بوویە یا هندەك دەولەتێن دەڤەرێ پێشكەشی داعشێ كرین و ب خەیالا خاڤێ خۆ ڤیای كوردستانێ ژ بن بهاڤێژن، بەلێ پشتی دیتی كۆ پیلانا وان دەولە سەرێ سەركرداتیا كوردستانێ و نەخاسمە سەرۆك مەسعۆد بارزانی و پێشمەرگەهێن گیانفیدا سەرنەگرت شونیكا بەزین و هاتن و خۆ شرین كرن. ئەڤ دوژمن و نەیارە بەردەوام یێن د كێشانا پیلانا دژی كوردستانیان. لەوما یا فەرە د ناخ و دەروونێ ستراكچەرێ كوردستانیان تۆڤێ هندێ بهێتە چاندن كۆ ئەم پێدڤی ب " ب دەولەتبوونێ " نە. ئەڤ راستیە هنگی بۆ مە خویا دبیتن كۆ ئەم دبینین هندەك جاران بزاڤێن بۆ ڤێ مەبەستێ سەرناگرن و ئارمانجێن خۆ بدەستڤە نائینن و نێزیكترینی ڤێ نموونە ئەزموونا سكۆتلەندایە كە بێ ئەنجام دەركەفت.
ئەڤە ئانكۆ ئەزموونا كوردستانیان د دیاركرنا ئاییندا خۆ ژبلی ئێكڕێزییا مالێ و تەبایی و برایەتیێ و گۆریكرنا بەرژەوەندیێن تایبەت د راست بەرژەوەندیێن گشتیدا، هند ژی پێدڤی ب وێ چەندێیە كۆ ئاستێ هزری و مێنتالیتەیا وی هەست ب هندێ بكەتن كە بۆچی و ژپێخەمەت كیژ ئارمانج و مەبەستێ یە كۆ پێدڤییە كوردستانیان ژی ببنە خۆدان دەستهەلات و وەلاتەك سەربخۆ. ئەڤەیە ئارمانجا سەرەكییا ریفراندۆمێ بۆ وان.
كاركرن لسەر ڤی لایەنێ كەساتیا تاكێ كوردستانێ گەلەك گرنگە. بەلاڤكرنا رەوشنبیرییا هزری و زانینی یا وی و لبیرا وی ئینانا هەمی ئەو نەخۆشی و تەحلی و سەختیێن بدرێژاهیا دیرۆكێ و نەخاسمە ڤان چەند دەه سالێن بۆریدا، پێدڤیە ل دەزگەهێن راگەهاندنێ ببنە هێڤێنێ كار و چالاكیێن هۆشیاركرنا مێشك و هزرا تاكێ كوردستانی بێی جیاوازییا ئایینی و نەتەوەیی و عەشایری و مەزهەبی، ژپێخەمەت تێگەهاندنا وی ژ پێدڤیاتیێ بۆ ریفراندۆمەكێ، كۆ ببیتە پەرژانەك و سنوورەك بۆ هەمی ئەو زۆرداری و ستەما لڤی تاكی و لبن ناڤۆنیشانێن جۆداجۆدا دا دهێتەكرن.
• ئەڤ بابەتە یا ل رۆژناما ( ئەڤرۆ ) هاتیە بەلاڤكرن ل ژمارە ( 1602 ) ڕێكەفتی (4 /3 /2015) ل(12).