مێژوو وخەباتیی دەیان ساڵەمان ،دەخوازێت خاوەن دەوڵەتی سەربەخۆ بین

مێژوو وخەباتیی دەیان ساڵەمان ،دەخوازێت خاوەن دەوڵەتی سەربەخۆ بین
پێش عێراق، سوودان (خاوەنی زۆرترین رووبەری وڵاتانی عەرەبی) لەئەنجامی كێشەی تایفی و ئیتنیکی لەساڵی ٢٠١١‌دا بە سەر دوو بەشدا، باكووری سوودان ( پێتەختی خارتووم) و باشووری سوودان (پێتەختی جووبا) دابەش كرا. پڕۆسەی جیایی‌خوازی باشووری سوودان كەلە ساڵی ١٩٥٥وە بە بیرۆكەی باكوور و باشوور دەستی پێكرد، هاوكات بوو لەگەڵ گیان لەدەست دانی دوو میلیۆن كەس و سەرەنجام بە رێفراندۆمێك لەساڵی ٢٠١١‌دا ناوچەی باشوور ( مەسیحی نشین) بە سەربەخۆیی خۆی لە باكوور( موسڵمان نشین) دەنگی دا و جیابوونەوەی خۆی راگەیاند، دیارە ئەمە لەحاڵێكدا بوو كە ئەگەر خارتووم توانای نیزامی هەبوایە، رێفراندۆمی باشووری بە فەرمی نەدەناسی. ئێستا هەرێمی كوردستان بەجۆرێك لەجۆرەكان دەیهەوێ‌ئەو رێچكەیە بگرێتە بەر و بڕیاری بە یاسامەند كردنی سەربەخۆیی كوردستانی داوە و بۆ ئەو مەبەستەش سەرۆكی هەرێمی كوردستان پارڵەمانی حكوومەتی هەرێمی كوردستانی وەكوو ناوەندێكی یاسایی و یاسادانان بۆ ئەو مەبەستە و دیاری كردنی رۆژی رێفراندۆم راسپاردووە، بەڵام ئەو پرسە ناڕەزایەتی و دژایەتی فەرمیی هێندێ‌وڵات بە تایبەتی حكوومەتی ئێرانی لێكەوتۆتەوە، ئەو حكوومەتەی كە چەندین ساڵە لە رواڵەتدا خۆی بەدۆستی كوردی ئەو بەشە دەزانێ‌. دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردی، سوننە و شیعە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئەمریكاوە و ئەوروپا و بەتایبەت بیرۆكەی دەوڵەتی كوردی لە ئەوانی دیكە زۆر بەهێزتر بووە، هێرشی داعش و شكستی لە سەر دەستی پێشمەرگە لەعێراق تەنیا خێرایی ئەو پڕۆسەیەی زیاتر كرد. دیارە هەر چەندە هەرێمی كوردستان لەساڵی 1992 بە شێوەی نیمچە سەربەخۆیی ئێدارەی خۆی كردووە و خاوەنی (هێزی پێشمەرگە)، بونیادنانی ناوەندە ئیدارییەكان، دروست كردنی پێوەندیی بازرگانی و دیپلۆماسی لەگەڵ وڵاتانی ناوچەكە ئورووپایی بەمەبەستی رێگە خۆشكەر بۆ دەوڵەتی سەربەخۆیی كوردی هەڵگرتووە.

ئەگەر گیانفیدایی پێشمەرگە ، سەبر و خۆراگریی كورد و سەرۆك بارزانی نەبوایە دیارنەبوو چارەنووسی كورد بە ئاقارێك برۆشتایە . گشت سەركەوتنەكانی هێزی پێشمەرگەی كوردستان گەیشتنە لووتكە ، نزیكبوونەوە لە كۆتای داعش، هاتنی شاندی باڵای وڵاتانی هاوپەیمان، هەوڵكانی سەرپێخستنەوەی پرۆسەی سیاسی لەناوخۆدا، سیما دیار و گرنگەكانی دەسپێكی ساڵن لە كوردستان.ئیرادەو خۆڕاگری خەڵكی كوردستان، چاكسازی ئیداری، هەنگا و بەهەنگا و بەرز بوونەوەی نرخی نەوت، رووی لەوەیە ئەم قەیرانە تێپەرێنین.بە هۆی بوونی هێزی پێشمەرگە وەك هێزێكی خاوەن ئیرادە، بەربە پێشرەویەكانی تیرۆرستان گیرا، لە زۆربەرەشدا تیرۆر دووچاری شكستی گەورە بوونەوە. زیانە گیانی و مادیەكانی خەڵكی مەدەنی و هێزەكانی پێشمەرگە كەم نەبوون، بەڵام ئاكامی جەنگی پێشمەرگە و هێزە تیرۆرستیەكان ؟ سەركەوتنی هێزی پێشمەرگە و دەركەوتنی كارەكتەری ئازادیخوازانەی پێشمەرگە و درەوشانەوەی ناوبانگە جیهانیەكەیەتی.سەركەوتنە گەورەكانی كایەی سیاسی و دبلۆماسی و سەركەوتنە سەربازی و ئەمنیەكان بەسەر تیرۆرستاندا،..هتد.پێگەی باشوری كوردستانی بەهێزتركردوە لە ناوەندە نێودەوڵەتیەكاندا، دەكرێت قۆناغی دوای داعش و تێپەراندنی قەیرانی دارایی و یەكخستنەوەی نێوماڵی كوردستان، فاكتەر گەلێكبن بۆ ئەوەی لە دۆخی نایەقینەوە بگوازینەوە دۆخی دڵنیایی و بڕیاردانی بە كۆمەڵ لە ئامانجە گەورەكەمان.

رێمی كوردستان بۆتە سەنگەری پێشەوەی تیكشكاندنی تیرۆریستانی داعش و ژینگەیەكی سیاسی بۆ پاراستنی بەهاكانی مرۆڤایەتی، ئەوا هەموو جیهان چاوی لەسەر ئەوەیە ئیرادەی پێشمەرگەو سەركردایەتی بارزانیە لەشەڕی دژی تیرۆر و لەریشەهەڵكێشانی فیكری توندڕەوی سەركەوتنی پێ بەدەست بهێنێت، ئەوا كوردستان ئەو دەوڵەتەیە بەبێ دانپێدانان بۆ هاوتای دەوڵەتانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش و سەرۆكی كوردستانیش نەك هەر وەك سەرۆكی دەوڵەت، بەڵكو وەك سیمبولی تێكشكاندنی تیرۆریستانی داعش و دروستكەری ژینگەی سەقامگیری و پێكەوەژیان و لێبووردەیی سەیردەكرێت و نەریتێكی تازەی دیپلۆماتی لەئاستیدا پیادە دەكەن، كەپێشتر بۆ هیچ سەرۆكێك نەكراوە، هەروەك چۆن سەرۆك ئۆلاند لە هەولێر بارزانی لەئامێز گرت و لە ریازیش شا سەلمانی پادشای سعودیە لە پێشوازیی بارزانی پیشانی دا، ئەمانە هەمووی پێمان دەڵێن ئێستا نەخشەی كوردستان بۆتە هێماو مەدالیای تێكشكاندن و لە ریشەهەڵكێشانی فیكری داعشهەرێمی كورستان ژینگەیەكی لەباری بەراورد بە بەشە عەرەبییەكەی عێراق بۆ پێكەوەژیان و لێبووردەیی هەیە، هەروەها ژینگەیەكی سیاسیی ئەوتۆی فەراهەم كردووە كە توندڕۆیی ناوخۆیی تێدا بەرهەم نایەت، بەتایبەتی لەنێوان ئایین و نەتەوە جیاوازەكاندا، ئەوا پێگەی جوگرافی كوردستان دەبێتە وێستگەی یەكەم، یان پایتەختی ئەو گۆڕانكارییانەی كە پێویستە لە ئەمساڵ و لەساڵانی داهاتوو لەسەر ئاستی ناوچەكە بێتەئاراوە، ئەمەش دروست كوردستان وەك بەلجیكا لەناو دەوڵەتانی یەكێتی ئەوروپاو هەولێر وەك بروكسل لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا وێنا دەكات.ئەم پەیامانەی ئۆلاند كە لەمیانەی سەردانەكانی بۆ هەولێر و لەمیانەی پشكنینی پاسەوانی شەرەفی پێشمەرگە لەگەڵ ماڕشی ئەی رەقیب و سڵاوكردنی بۆ ئاڵای كورستان ئاراستەی جیهانی دەكات، راشكاوانە ئەوە بە هەموو جیهان بەگشتی و نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەنجومەنی ئاسایشی نیودەوڵەتی دەڵێت: پێناسەی دەوڵەتی هاوچەرخ ئەو دەوڵەتەیە بتوانێت لەسەر زەوی تیرۆریستان تێكبشكێنێت، لەسەر ئاستی سیاسیش دەوڵەتی هاوچەرخ ئەو دەوڵەتەیە بتوانێت لەچوارچێوەی رێزگرتن و پاراستنی بەها بەرزەكانی مرۆڤایەتی، فرەكەلتووری و فرەنەتەوەیی و ئایینی بگۆڕێت بۆ سەرچاوەی هێز و پێكەوەژیانی ئاشتییانە، لە ئێستادا كوردستان ئەمەی سەلماندووە، بۆیە پێویستە هەموو دەوڵەتانی جیهانی ئازاد ببنە بەشێك لە پرۆسەی بونیادنانی دەوڵەتی كوردستان، وەك دەوڵەتێكی هاوچەرخ بۆ سەدەی بیست و یەك، دەبێت دەنگی ئەندامانی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ پێشوازی لەدەوڵەتی كوردستان بێت و ڤیتۆی ئەندامانی هەمیشەی ئەنجومەنی ئاسایش دژی ئەو دەوڵەتانە بەكاربهێنرێت كە چاویان بە لەدایكبوون و سەربەخۆیی كوردستان هەڵنایەت
Top