نیشتمان واتە شوێنی لەدایكبوون و نیشتەجێی مرۆڤەكان، دیارە خۆشەویستیی نیشتمان لە دڵی هەر كەسێكمان پێگەی خۆی هەیە و شوناسی هەر مرۆڤێكە لە سەر گۆی ئەم زەمینە و جێی ئیفتیخاریەتی و حەقی خۆیەتی ئێمەی موسڵمانیش بزانین و بپرسین: ئایا لە قۆرئان و سوننەتی پێغەمبەر (دخ) ئەم بابەتە چۆن قسەی لە سەر كراوە؟
بڕوانە خودا چۆن باسی ئەو پیلانەی بێباوەڕانمان بۆ پێغەمبەر(دخ) دەكات، سەبارەت بە لەناوبردنی كە چۆن تەدبیرەكانیان پووچەڵ دەكاتەوە، كە دەفەرموێت: (وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ)1.
واتە تەدبیری ئەوەیان دەكرد، ئەی محەمەد دەست بەسەرت بكەن، یا لەناوت بەرن، یان دەرتپەڕێنن لە زێدی دایك و باوكت..
ئەوەی دەمانەوێت قسەی لەسەر بكەین، دوورخستنەوە لە شوێنی نیشتەجێ و زێد و شوێنی لەدایكبوونە. دیارە دەرپەڕاندن لە نیشتمان كاریگەریی خۆی هەیە، چونكە بە راستی مرۆڤ وا بە سانایی ناتوانێت دەستبەرداری نیشتمان بێت، هەر بۆیە یەكێك لە بژاردەی بێباوەڕو موشریكەكان چەكی دوورخستنەوەی پێغەمبەر (دخ) بوو لە مەككەی موكەڕەمە و سوپاس بۆ خودا سەركەوتوو نەبوون.
ئەگەر بگەڕیێنەوە بۆ سەرەتای دابەزینی وەحی بۆ سەر پێغەمبەر (دخ) كاتێ كە لە ئەشكەوتەكەدا بوو، دواجار گەڕایەوە بۆ ماڵی خۆیان، حەزرەتی خەدیجەی خێزانی دڵنیای كردەوە و بردیە لای وەرەقەی كوڕی نەوفەلی ئامۆزای كوێر بوو، بەڵام شارەزاییەكی باشی هەبوو لە ئینجیل، كاتێ پێغەمبەر (دخ) بەسەرهاتەكەی بۆ گێڕایەوە، وتی: هەر ئەو پەیامەیە كە دابەزیوەتە سەر حەزرەتی مووسا (دخ) ئەگەر بهاتایە تەمەن بواری بدامایە، پشتیوانیم دەكردی، چونكە قەومەكەت دەرت دەكەن لە مەككە، ئا لەو ساتە پێغەمبەر(دخ) سەرسام بوو، فەرمووی قەومەكەم دەرم دەكەن! بڕوانن دوورخستنەوە لەو خاكەی تیایدا لەدایكبوون و دەژین و چاوتان تێدا هەڵهێناوە، زۆر زەحمەت و ئەستەمە، بۆیە قسەكەی وەرەقەی كوڕی نەوفەل كاری تێكرد. ئا ئەوەیە خۆش ویستنی نیشتمان .
(فَانْطَلَقَتْ بِهِ خَدِيجَةُ حَتَّى أَتَتْ بِهِ وَرَقَةَ بْنَ نَوْفَلِ بْنِ أَسَدِ بْنِ عَبْدِ العُزَّى ابْنَ عَمِّ خَدِيجَةَ وَكَانَ امْرَأً تَنَصَّرَ فِي الجَاهِلِيَّةِ ، وَكَانَ يَكْتُبُ الكِتَابَ العِبْرَانِيَّ ، فَيَكْتُبُ مِنَ الإِنْجِيلِ بِالعِبْرَانِيَّةِ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَكْتُبَ ، وَكَانَ شَيْخًا كَبِيرًا قَدْ عَمِيَ ، فَقَالَتْ لَهُ خَدِيجَةُ : يَا ابْنَ عَمِّ، اسْمَعْ مِنَ ابْنِ أَخِيكَ ، فَقَالَ لَهُ وَرَقَةُ : يَا ابْنَ أَخِي مَاذَا تَرَى ؟ فَأَخْبَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَبَرَ مَا رَأَى ، فَقَالَ لَهُ وَرَقَةُ : هَذَا النَّامُوسُ الَّذِي نَزَّلَ اللَّهُ عَلَى مُوسَى ، يَا لَيْتَنِي فِيهَا جَذَعًا ، لَيْتَنِي أَكُونُ حَيًّا إِذْ يُخْرِجُكَ قَوْمُكَ ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : أَوَ مُخْرِجِيَّ هُمْ ، قَالَ : نَعَمْ ، لَمْ يَأْتِ رَجُلٌ قَطُّ بِمِثْلِ مَا جِئْتَ بِهِ إِلَّا عُودِيَ ، وَإِنْ يُدْرِكْنِي يَوْمُكَ أَنْصُرْكَ نَصْرًا مُؤزَّرًا . ثُمَّ لَمْ يَنْشَبْ وَرَقَةُ أَنْ تُوُفِّيَ ، وَفَتَرَ الوَحْيُ)2.
بڕوانن كاتێك پێغەمبەر (دخ) هیجرەتی كرد لە مەككەوە بەرەو مەدینە، لە جوحفە ئاوڕێكی دایەوە تاكو تەماشای مەككە بكات، خودا پێی فەرموو: (إنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ)3.
أي (لرادك إلى معاد في الظاهرإلى مكة وكان يقول كثيرا الوطن الوطن فحقق الله سؤله)4.
واتە هەر دەگەڕێیتەوە بۆ مەككە، پێغەمبەر (دخ) بەردەوام دەیفەرموو نیشتمان نیشتمان، خودا ئاواتەكەی بۆ هێنایەدی كاتێك كە فەتحی مەككە كرا، دیارە ئا ئەم ئینتیما و خۆشەویستییەی پێغەمبەر (دخ) بۆ نیشتمان پێمان دەڵێت، هیچ ناشەرعییەك نییە لە رووی شەرعەوە كەسێك نیشتمانی خۆی خۆش بوێت، بە مەرجێك لەسەر حیسابی بیرو باوەڕەكەی نەبێت. ئەوە نییە خودا مزگێنیی گەڕانەوە بە پێغەمبەر (دخ) دەدات، كاتێك ئاوڕ لە مەككە دەداتەوە لە جوحفە وەك ئاماژەمان پێكرد.
ئینسان بە (فطرة) واتە خودا وا خەڵقی كردووە، خۆشەویستی و دڵسۆزی بۆ شوێنی لەدایكبوونی هەبێت و هەست و سۆزی بۆی بجووڵێت، لە هەر شوێنێك بێت، هەر بۆیە لەزۆر شوێنی دونیا سزای دوورخستنەوە (النفی) دەسەپێندرێت بە سەر سیاسییەكاندا، كاتێك دژی حوكمڕانەكانیان دەوەستنەوە، جا ئەم دوورخستنەوەیە بە زیندانی بێ، یان بۆ شوێنێكی دیكەی نیشتەجێبوونی، یان نەفیكردن بێ، واتە دوورخستنەوە لە وڵات.
چۆن؟؟ دەسەڵاتی داگیركەری بەریتانیا شێخ مەحموودیان نەفی كرد بۆ هیندستان، ئەو كاتەی رووبەڕوویان بووەوە لە كوردستان.
تۆ بڕوانە بێباوەڕەكان كاتێك كە خودای مەزن پێغەمبەری بۆ دەناردن، چ هەڵوێست و رەفتارێكی خراپیان لە گەڵ دەكردن، خودا سەبارەت بە رەفتاری ئەو بێباوەڕانە چ دەفەرموێت: (وقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُمْ مِنْ أَرْضِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ)5.
واتە بێباوەڕان لە رووبەڕووبوونەوەی ئەو پێغەمبەرانە (دخ)، هاتن بە شێوازی جۆراوجۆر رەفتاریان لەگەڵ كردن، بە ترساندن و تۆقاندن و دەركردن و دوورخستنەوە لە زێدی دایك و باوكیان. ئەوەی دەمانەوێت ئاماژەی پێ بكەین سیاسەتی نەفیكردنە لە نیشتمان، دیارە دوورخستنەوە و دەركردن (ترحیل) كاریگەریی زۆر گەورە دروست دەكات لەسەر كەسەكان، بۆیە بەردەوام دەسەڵاتداران و ستەمكاران بۆ سزادانی نەیارەكانیان ئەم سیاسەتەیان بە كارهێناوە.
قَالَ رسول الله (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ) لمكة: (مَا أَطْيَبَكِ مِنْ بَلَدٍ وأَحبَّكِ إلَيَّ، وَلَوْلَا أَنَّ قَوْمِي أَخْرَجُونِي مِنْكِ مَا سكنت غيرك)6.
واتە ئەی مەككە لە دڵمدا چەند خۆشەویست و جوانی، ئەگەر قەومەكەم دەریان نەكردمایە لێت، لە هیچ شوێنێكی دی نیشتەجێ نەدەبووم. ئەم كەسەرەی پێغەمبەر (دخ) بۆ شوێنی لەدایكبوون و گەورەبوونی پێمان دەڵێت: نیشتمان نیعمەتە، كاتێك ئەم نیعمەتەت لە دەست دەچێت، بە هەر هۆكارێك بێت، كاریگەریی خۆی دروست دەكات لەسەر تاكەكان و كەسەكان، هەر بۆیە پێغەمبەر (دخ) دوعای دەكرد و دەپاڕایەوە و دەیفەرموو: (اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيْنَا الْمَدِينَةَ كَحُبِّنَا مَكَّةَ أَوْ أَشَدَّ)7.
واتە خودایە چۆن مەككەت لا خۆشەویست كردووین، ئاوهاش مەدینەمان لا خۆشەویست بكەیت.
سەرجەم ئەم ئایەت و فەرموودانە ئەوەمان بۆ دەخەنەڕوو كە خۆشەویستیی خاك و نیشتمان دروست و شەرعییە، بەڵكو نیعمەتێكە خودا پێی داوین، دەبێت وەكو چاومان پارێزگاری لێ بكەین و داكۆكی تەواوی لێ بكەین، بەتایبەت ئەو كاتانەی دەستدرێژی بۆ دەكرێت، لە لایەن دوژمنان و نەیارانەوە، بەڵكو گیانی خۆمانی بۆ فیدا بكەین، وەكو چۆن لە فەرموودەدا هاتووە .
قال رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: (من قتل دون ماله فهو شهيد)8.
نابێت بە هیچ جۆرێك خیانەت بكەین بەرامبەر بە خاك و نیشتمان، بەوەی دەست بكەینە نێو دەستی دوژمنان و نەیاران بۆ داگیركردنی، چونكە بە خیانەتكار ناوزەند دەكرێین وەكو (أبورغال)9 كە هێمای خیانەتكارییە لە نێو خێڵەكانی عەرەبدا ئەوەی خیانەت بكات پێی دەڵێن (ابورغال)، دیارە ئەم ناوە لە خۆیەوە نەهاتووە كاتێك ئەبرەهە كە حاكمی یەمەن بوو، ویستی پەلاماری ماڵی خوا بدات لە مەككە، شارەزای رێگا و بانەكانی نەبوو، ئەوە بوو (أبورغال) دەلیل بوو، واتە رێپیشاندەریان بوو بۆ مەككە، ئا لەو ساتە وەختەدا كەسێك ئامادە نەبوو ئەو خیانەت و بێ وەفاییە بكات بەرامبەر بە نیشتمانی خۆی، لەگەڵ ئەوەی پارەیەكی زۆریان تەرخان كردبوو بۆ ئەم مەبەستە، تەنیا (أبورغال) نەبێت خیانەتی لە خاك ونیشتمان كرد، هەربۆیە لەو ساتەی كە خودا سوپاكەی ئەبرەهەی تێكشكاند و لە ناوی بردن و فەوت بوون لە ساڵی 571 زایینی پێش هاتنی ئیسلام، عەرەبەكان دەبوو لە دوای زیارەتی حەجیان، قەبری (أبورغال)یش رەجم بكەن، ئینجا بگەڕێنەوە بۆ لای كەسوكارەكانیان.
خودای باڵا دەست ئەم بەسەرهاتە بۆ پێغەمبەر(دخ) دەگێڕێتەوە و دەفەرموێت: (أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ* أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ* وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ* تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ* فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ*)10.
قال الأصمعي11 سمعت أعرابيا يقول: (إذا أردت أن تعرف الرجل فانظر كيف تحننه إلى أوطانه وتشوقه إلى إخوانه ، وبكاؤه على ما مضى من زمانه)12.
دیارە لە ناو هۆزەكان خۆشویستنی خاك و نیشتمان یەكێك بووە لەو پێوەرانە، كە جوامێری و پیاوەتی كەسەكانیان پێ هەڵسەنگاندووە، وەكو ئەوەی (أصمعی) گوێبیستی بووە لە پیاوێك.
ئێوە بڕوانن (ئبیراهیم كوڕی ئەدهەم)13، چ دەڵێت سەبارەت بە دووركەوتنەوە لە نیشتمان، بە راستی جێی تێڕامانە (ما قاسيت فيما تركت شيئا أشد علي من مفارقة الأوطان)14.
واتە ئەوەی بەجێم هێشتوون، ئەوەندە كاری تێ نەكردووم، وەك دووركەوتنەوەم لە وەتەن. دیارە دووركەوتنەوە لە نیشتمان زۆر كاریگەر وجەرگبڕ بووە بەلایانەوە .
قال الأصمعي أيضا قالت الهند ثلاث خصال في ثلاثة أصناف من الحيوان ، الإبل تحن إلى أوطانها ، وإن كان عهدها بها بعيدا، والطير إلى وكره ، وإن كان موضعه مجدبا، والانسان إلى وطنه ، وإن كان غيره أكثرنفعا15.
(أصمعی) دەڵێت: ئافرەتێك كە ناوی هیند بوو، ئاماژەی كرد كە سێ سیفەت هەن لە چەند گیانلەبەرێك شایەنی باسكردنن، وشتر خولیای شوێنی لەدایكبوونیەتی، ئەگەر چەندێكیش لێی دوور بخرێتەوە، هەروەها پەلەوەر هۆگری هێلانەكەیەتی، ئەگەر هیچیشی لێ نەبێت، مرۆڤیش خولیای نیشتمانەكەیەتی ئەگەر سوودێكی وەهاشی بۆی نەبێت.
قَالَ رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ( السَّفَرُ قِطْعَةٌ مِنَ العَذَابِ ، يَمْنَعُ أَحَدَكُمْ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَنَوْمَهُ ، فَإِذَا قَضَى نَهْمَتَهُ ، فَلْيُعَجِّلْ إِلَى أَهْلِهِ)16.
واتە سەفەر ئازار و ناخۆشییە، لە بەر ئەوەی بەرنامەی ژیانت دەگۆڕێت، بۆ نموونە لە خاك و نیشتمان دوور دەكەویتەوە، ئەمە بۆ خۆی ئازارێكە، هەروەها خواردن و خواردنەوە و خەوت لێ تێك دەچێت. تۆ بڕوانە سەروەرمان محەمەد (دخ) دەفەرموێت: ئەو كاتەی ئامانجی خۆت پێكا لەو سەفەرەت، هەر بە زوویی بگەڕێوە بۆ ناو كەسوكارت..
ئەوەی گرنگە ئاماژەی پێ بكەین، ئەوەیە كە دیارە دووركەوتنەوە لە كەسوكار و خاك و نیشتمان كاریگەریی خۆی هەیە، ئەگینا پێغەمبەر (دخ) بۆ وا دەفەرموێت: پەلە بكە لە گەڕانەوەت بۆ ناو خێزان و كەسوكارت. خۆ ئەم سەفەركردنە مرۆڤ بە ویستی خۆی دەیكات، پرسیارەكە ئەوەیە ئەی ئەگەر دوورت بخەنەوە، یا تەرحیلت بكەن بە زۆر، وەكو بەسەرماندا هات لە سەردەمی رژێمی بەعس و سەددامییەكان، هەروەها لە هەموو پارچەكانی كوردستانی گەورە بەشی كوردی داماو هەر بە(عەرەب و تورك و فارس)كردن و راگواستن و دەربەدەری و كوشتن و بڕین بووە، ئەویش تەنیا لەبەر ئەوەی داوای مافی خۆی كردووە و ویستوویەتی بە سەربەرزی بژی.
ئەوانەی كە میللەتێك سەرگەردان دەكەن و خاكیان داگیر و دابەش دەكەن، بەرپرسیارن و لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەكرێت، تەماشابكەن خودای مەزن چ دەفەرموێت لەم بارەیەوە: (وَتَرَى كُلَّ أُمَّة جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّة تُدْعَى إِلَى كِتَـبِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ* هذَا كِتَـبُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُون)17.
واتا گشتییەكەی ئەم ئایەتە پێمان دەڵێت، دەسەڵاتداران و حوكمڕانەكانی هەموو ئوممەتێك لێپێچنەوەیان لەگەڵدا دەكرێت لەوەی كە ئەنجامیان داوە بەرامبەر هاووڵاتیانی خۆیان و میللەتانی دی بە هۆی ئەو پیلانگێڕییانەی بەرامبەر ئەو میللەتە هەژار و داماوانە كردوویانە، تەنیا بۆ ئەوەی دەسەڵات و حوكمڕانییان فراوان بكەن لە سەر حیسابی ئەو میللەتە بێ دەسەڵاتانە، بۆ نموونە كە لاپەڕەی مێژووی وڵاتی ئوستڕالیا هەڵدەدەیتەوە، بۆت ئاشكرا دەبێت كە چۆن دانیشتووانی رەسەنی ئەم شوێنە پەلامار دراون و كومەڵكوژ و جینوساید كراون، دوای ئەوەی خاكەكەیان لێ داگیر كراوە، ئێستا ژمارەی دانیشتووانی رەسەنی ئوستڕالیا (2،4%) ئەوەندەن، واتە دانیشتووانی ئوستڕالیا لە 97،6% داگیركەران پێكهاتووە، دیارە داگیركەری بەریتانی هیچ بوارێكی پێ نەداون، بەڵكو لە كۆی 250 زمانی گفتوگۆكردن، 12 زمانی لێ ماوەتەوە كە ئێستا ئاخاوتنی پێ دەكرێت، (سكان أستراليا الأصليون يقصد بالسكان الأصليون لأستراليا من سكنوا استراليا قبل الاحتلال البريطاني وهم الأبورجينيز حيث استوطنوها وسكنوا أيضاً الجزر التي المحيطة بها، ويشكلون نسبة 2.4% من مجموع سكانها، أي 458,520 نسمة حسب إحصائيات عام 2001م، وبلغ عددهم حسب إحصائيات العام 2006م 517,200 نسمة، كما يتحدّثون أكثر من مئتين وخمسين لغة، لكن اليوم انقرضت ولم يتبقَ منها إلا خمس عشرة لغة.
توزيع السكان الأصليين لأستراليا يتوزع السكان الأصليون في عدة ولايات كالآتي: اسم الولاية عدد السكان الأصليين فيها مقاطعة العاصمة الأسترالية 4,000 نسمة جزيرة تسمانيا 16,900 نسمة ولاية جنوب أستراليا 26,000 نسمة ولاية فكتوريا 30,800 نسمة المقاطعة الشمالية 66,600 نسمة ولاية غرب أستراليا 77,900 نسمة ولاية كوينزلاند 146,400 نسمة ولاية نيو ساوث ويلز 148,200 نسمة سكان أستراليا اليوم يتألف المجتمع السكاني فيها اليوم من عدة مجموعات عرقية الآتي: المجموعة العرقية نسبتهم من مجموع السكان الأستراليون 37.13% الإنجليز 32% الإيرلنديين 9% السكوتلنديون 8% الإيطاليون 4% الألمانييون 4% الصينييون 3% الإغريق 2% لغة سكان أستراليا يتحدث غالبية سكانها اللغة الإنجليزية الأسترالية التي تعتبر لغة وطنية في أستراليا، وهناك أقليات تتحدث اللغة الإيطالية، والكانتونية، واليونانية، والصينية، واليونانية، والهندية، والفيتنامية. دين سكان أستراليا يدن غالبية السكان بالديانة المسيحية وتتخذ الأديان التوزيع الآتي: اسم الدين نسبة الذين يديون به من مجموع السكان المسيحية الرومانية الكاثوليكية 25.3% المسيحية الأنجليكية 17.1% مسيحية أخرى 18.7% البوذية 2.5% الإسلامية 2.2% الهندوسية 1.3% أديان أخرى 1.2% لادينية 22.3% موقع أستراليا الموقع الفلكي: تقع فلكياً على خط طول 141 درجة شرق خط جرينتش، وعلى دائرة عرض 26 درجة جنوب خط الاستواء. الموقع الجغرافي: تقع جغرافياً في الجهة الجنوبية الشرقية من قارة آسيا وتحديداً في الجهة الغربية من المحيط الهادي، حيث يحدها من جهة الشرق ببحر كورال وبحر تسمان، ويحدها من جهة الشمال بحر أرفورا ومضيق تورز وبحر تيمور، ويحدها من جهة الجنوب ممر باس، ويحدها من جهة الجنوب الغربي المحيط الهندي)18.
نموونە و هاوشێوەی ئەم وڵاتی ئوستڕالیایە زۆرن، تەماشا بكەن كوردستانیان چۆن دابەش كرد لە نێوان توركیا و ئێران و عێراق و سووریا، ئەو وڵاتانە لە نێوان خۆیان بە هاوكاری و پشتیوانیی زلهێزەكانی وەكو فەرەنسا و بەریتانیا و...هتد، ئەو داگیركەرانە ئێستاشی پێوە بێت، بە هەموو شێوازێك پەلاماری دانیشتووانی ئەم چوار پارچەی كوردستانە دەدەن، بە هەموو جۆرە چەكێكی قەدەغەكراو لێیان دەدەن و دەست ناپارێزن. ئەوەتا لە عێراق چی نەما بەرامبەر میللەتی كورد كرا لە لایەن حوكمڕانەكانیانەوە، لە دوای رووخانی سەدامییش دەسەڵاتی شیعە بە مالیكی و عەبادییەوە قوسوریان بە كورد نەكردووە و زۆرینەی سوننەی عەرەبیش ئەگەر دەسەڵاتیان هەبێت، هەروەكو مالیكی و عەبادی بیردەكەنەوە بەرامبەر میللەتی كورد، وەكو چۆن لەوەو پیش كە دەسەڵاتیان بە دەستەوە بوو، چییان بە كورد كرد!!! لە داگیركردنی خاك و ئەنفال و كیمیاباران و كۆمەڵكوژی و زیندەبەچاڵكردنیان، جارێكیتر وادەكەنەوە، هەروەها لە توركیا بڕوانن ئەتاتورك و دوای ئەویش ئەردوغانی ئیخوان و تاوانكار چۆن پەلاماری كوردستانی باشوور و رۆژئاوا دەدات بە بەرچاوی هەموو جیهانەوە ئەو قەتڵوعام و گۆڕینی دیموگرافیایە دەكات لە ناوچە كوردستانییەكانی رۆژئاوا لە عەفرین و ناوچەكانی دیكە، بە هەمان شێوە رژێمی ئێرانیش لە دوژمناكاری خۆی بەرامبەر كوردانی ئەو پارچەیە رانەوەستاوە، ئەمانە و ئەو زڵهێزانەش رووڕەشی دونیا و قیامەت دەبن. بڕوانن هەندێك لەوانەی تەفسیری ئەو ئایەتەیان كردووە: (وَتَرَى كُلَّ أُمَّة جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّة تُدْعَى إِلَى كِتَـبِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ)19.
أي (كل أمة تدعى إلى صحيفة أعمالها وماسطرعليها من خير وشر التي كتبتها الحفظة لتحاسب عليها,ويقال لهم اليوم تجزون ماكنتم تعملون)20.
إذن فكما يحاسب الفرد تحاسب المجتمعات والحضارات والأمم ، لتعرف أن تعاونها , تماسكها كان على شر أو كان عى خير؟21.
لێرەوە نیعمەتی نیشتمان دەردەكەوێت كە چەندێك شیرین و گەورەیە، بەڵام خیانەت و دەست تێكەڵكردن لەگەڵ دوژمنان مایەی سەرشۆڕی و نەفرەتی هەتا هەتاییە وەكو (أبورغال).
لەم سەردەمەی ئێستاماندا نموونەی (أبورغال)مان زۆرن، مێژووش رەحم بە كەسیان ناكات، ئەگەر تەماشای بەڵگەكانی ویكیلیكس بكەن، دەردەكەوێت كێن ئەوانەی خیانەتیان لە قەومی خۆیان كردووە، بەرامبەر بە هەندێك پوول و پایە و دەسەڵات كە چارەنووسی میللەتیان بە كوێ گەیاندووە، بێگومان ئەو جۆرە خائین و خۆفرۆشانە رووبەڕووی سزاییەكی توند دەبنەوە لە دونیا و قیامەتدا، بەڵام بەپێچەوانەوە ئەگەر بەوەفایی و دڵسۆزی و گیان فیداكاریت بەرامبەر نیشتمان هەبوو، ئەو كات تۆ لە نێو دڵی میللەتدا دەژیت و سەربڵند و بەڕێز و بەحورمەتی.


1. سورة الأنفال الاية 30
سورة الأنفال الاية 30 .
فتح الباري شرح صحيح البخاري رقم الحديث 3 ج1 ص29 . صحيح مسلم رقم الحديث 160 ج2 ص252 .
سورة القصص الاية 85 .
تفسير القشيري / ج2 ص448 .
سورة ابراهيم الاية 13 .
سنن الترمذي رقم الحديث 3926 ج 3 ص 722 .
صحيح البخاري رقم الحديث 1889 ص454 .
فتح الباري شرح صحيح البخاري رقم الحديث 2480 ج5 ص 152 .
البداية والنهاية /لابن الكثير ج 1-2 ص 565
سورة الفيل .
هو عبدالملك بن قريب بن علي بن أصمع الباهلي (122 ه - 216 ه) ولادته ووفاته في اليصرة – راوية العرب ، وأحد أئمة العلم باللغة والشعر والبلدان ، نسبته الى جده أصمع كان كثير التطواف في البوادي ، وكان الرشيد يسميه ( شيطان الشعر ) ، قال الأخفش : ما رأينا أحدا أعلم بالشعر من الأصمعي ، تصانيفه ( المترادف – ط ) و ( الفرق – ط ) أي الفرق بين اسماء الأعضاء من الإنسان والحيوان . ترجمته الأعلام للزركلي ج4 ص162 .
كشف الخفاء ج1 ص 394 .
ابراهيم بن أدهم بن منصور التميمي البلخي (161ه- 778م) ابو اسحاق زاهد مشهور ، كان أبوه من أهل الغنى في بلخ فتفقه ورحل إلى بغداد ، وكان يلبس في الشتاء فروا لا قميص تحته ولا يتعمم في الصيف ولا يحتذي ، يصوم في السفر والإقامة، أنه مات ودفن في سوفنن (حصن من بلاد الروم) . ترجمته الاعلام للزركلي ج1 ص 31 .
حلية الأولياء ج7 ص 380 .
. المقاصد الحسنة ص 292 .
فتح الباريشرح صحيح البخاري رقم الحديث 1804 ج3ص 785، وصحيح مسلم رقم الحدبث 1927 ج6ص 548 .
سورةالجاثية الاية 28- 29 .
لينكي https://mawdoo3.com// و ar.wikipedia.org/wiki
سورة الجاثية الاية 28.
تفسير المراغي / أحمد مصطفى المراغي ج25 ص161 و تفسير المنان / للسعدي ص917 و تفسير جوامع الجامع / لأبي علي الفضل الطبرسي ج3 ص 340 . وتفسير البيضاوي ج3 ص 272 .
المحاور الخمسة للقران الكريم/ محمد الغزالي ص 136 .