بەرەو كۆنفرانسی (50) ساڵەی شۆڕشی ئەیلوول لە(2011) دا
September 20, 2010
وتار و بیروڕا
شۆڕشی ئەیلوول سیمای زۆر گرنگی هەبوو لە ئاستی نەتەوەییدا، كە دەكرێت ئاماژە بە هەندێكیان بدەین وەك نموونە:
یەكەم: لەسەر ئاستی فیكر و فەلسەفە و پاشخاندا، شۆڕشێكی نەتەوەیی بوو، كە هەموو تاكێكی كورد خۆی تێدا دەدۆزییەوە، بەهەست و سۆز رۆژانە لەگەڵ رووداوەكانیدا دەژیاو بە دوای هەواڵ و چالاكی و ئەنجامەكانیدا دەچوو.
دووەم: لەرووی جوگرافییەوە، شۆڕشێكی سەرتاسەی بوو هەموو ناوچەكانی دیكەی كوردستانیش زۆر لە نزیكی شۆڕشەوە بوون.
شۆڕشی ئەیلوول رۆڵی گەورەی هەبوو لە ناساندنی هەموو ناوچە دوورەكانی كوردستان بە یەكدی و گیانی ناوچەگەریی نەهێشت، كوردستان مەیدانی چالاكییەكانی بوو، نەك تەنها ناوچەیەكی دیاریكراو.
سێیەم: لەرووی تەمەنەوە، شۆڕشی هەموو تەمەنەكان بوو، شۆڕشی هەموو نەوەكان بوو، لاوێك وەك پیرێك، نەوەی نوێ وەك نەوەی كۆن، بەیەك شێوە لە شۆڕشیان دەڕوانی و بە شۆڕشی خۆیانیان دەزانی.
چوارەم: لەرووی رەگەزەوە، شۆڕشی پیاو و ئافرەت بوو، بەتایبەت لەو سەردەمەدا كە ئافرەت وەك ئەمڕۆ ئاشنا نەبوو بە ماف و ئەركەكانی، بەڵام لەو سەردەمەدا ئافرەتان ئابوونەی مانگانە و یارمەتی تایبەتیان بۆ شۆڕش هەبوو.
پێنجەم: لەرووی میكانیزمی كارو تێكۆشانەوە، شۆڕشێكی جوامێرانەو، خاوێن بوو، هیچ رۆژێك پەنای بۆ كاری تیرۆریستی و تۆقاندنو تەقینەوەوكوشتنی خەڵكی مەدەنی نەبردووە، بەڵكو تەنها بەرگریی لەخۆی و خەلك كردووە لەبەرامبەر هێرشی دڕندانەی هێزەكانی حكومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراق.
شەشەم: لە رووی دیموگرافییەوە، شۆڕشی شارو لادێ بوو لەیەك كاتدا، كاتێك گوندەكان مەیدانی چالاكی پێشمەرگەبوون، شارەكانیش مەیدانی كاری سیاسی نهێنی و رێكخراوەیی بوون.
حەوتەم: لەرووی راگەیاندنەوە، شۆڕش بە هۆكارەكانی راگەیاندنی ساكاری ئەوسای وەك نامیلكەو گۆڤاری دەستنووس و رۆژنامە، كتێب و ئێزگەو، تیپی هونەری و كۆڕی ئەدیبان و و نووسەران و..هتد رۆڵی گەورەی هەبوو لە پێگەیاندنی سەدان كادیری راگەیاندكار و بەردی بناغەی كاری راگەیاندنیشی دانا.
هەشتەم: لە رووی پەروەردەو فێركردنەوە، وێڕای خەباتی چەكداریی، شۆڕش بایەخی زۆری دا بە قوتابخانە و مامۆستا و پرۆگرامی خوێندن لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی شۆڕشدا، تەنانەت بایەخدانەكە گەیشتە ئاستی خوێندنی باڵاش لەساڵانی دواتردا.
نۆیەم: لەرووی ئامانجەوە، شۆڕشی ئەیلوول، یەكەم شۆڕش بوو كە توانی رێككەوتننامەیەكی فەرمی، بە حكومەتی ناوەندیی ئەوسای عێراق مۆر بكات كە بەشێكی باشی مافەكانی كوردی تێدا نووسرابێت.
دەیەم: لەرووی ئەنجامیشەوە، شۆڕشی ئەیلوول تاكە شۆڕشێكە كە درێژەپێدانی هەبووە، تا ئەو ساتەی كە توانیویەتی بگاتە ئەمڕۆ و بەرهەمەكانی خۆی ببینێت لە پەرلەمان و حكومەت و دامەزراوەی مەدەنی و سەربازیی و خزمەتگوزارییدا.
لەبەر ئەم هۆیانە و زۆری دیكەش، جێگەی خۆیەتی كە كۆنفرانسێكی یەك هەفتەیی ئەكادیمی- زانستی لە ئەیلوولی ساڵی داهاتوودا (2011) ببەسترێت لە هەولێری پایتەخت بۆ هەڵسەنگاندن و دۆزینەوەی خاڵە بەهێزەكانی شۆڕش و پەرەپێدان و گەشەدان بە مانا و هێماو سیمبولەكانی، لەپێناو بەدیهێنانی ئامانجەكانی ئایندەی شۆڕش و بەرجەستەكردنیان لە كەلتووری دەوڵەت و بنیاتنانی دامەزراوەیی كوردستانیدا.
بۆ ئەم مەبەستەش دەكرێت، چەندین تەوەری گرنگ سەبارەت بە ئایندە و ئێستا ئامادەبكرێت لە روانگەی شیكردنەوەی رابووردووی شۆڕشەوە، بە ئامادەبوونی كەسایەتی سیاسی و ئەكادیمی نێوخۆ و بیانی بۆ لێدوان و شرۆڤەكردنی ئامانج و هۆكار و فەلسەفەی شۆڕش و رێبەرانی.
لەو تەوەرانەش كە بایەخی زۆریان دەبێت بۆ شیكردنەوە و توێژینەوە بۆ نموونە:
یەكەم: شۆڕشی ئەیلوول. خوێندنەوەیەك بۆ بارودۆخی نێوخۆیی و نێودەوڵەتی ئەو سەردەم وكاتە.
دووەم: شۆڕشی ئەیلوول لە روانگەی كەسایەتییە سیاسییە دەوڵەتییەكانی عێراقەوە.
سێیەم: شۆڕشی ئەیلوول لە یادەوەریی كەسایەتییە نێودەوڵەتییەكان و بیانییەكاندا.
چوارەم: شۆڕشی ئەیلوول و خەباتی سیاسیی و دیپلۆماسیی.
پێنجەم: پانۆرامای دانوستانی نێوان شۆڕش و حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراقدا.
شەشەم: شۆڕشی ئەیلوول لە بازنەی ململانێی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانی ئەوسادا.
حەوتەم: پەندو وانە و دەستكەوتەكانی شۆڕش لە قۆناغە جیاجیاكان و وێستگە سیاسییەكاندا.
هەشتەم: توێژینەوەی شیكاریی رێككەوتننامەی یازدەی ئاداری ساڵی (1970).
نۆیەم: شۆڕشی ئەیلوول و هەڵوێستی سیاسیی وڵاتانی ناوچەكە و درواسێی عێراق.
دەیەم: توێژینەوەی شیكاری بۆ دەق و بارودۆخی رێككەوتننامەی شوومی جەزائیری نێوان عێراق و ئێرانی ئەوسا.
ئەمانە و دەیان تەوەرەو بابەتی دی، دەكرێت ببنە هەوێنی ئەو كۆنفرانسە، كە بەدڵنیاییەوە رۆڵی گەورەی دەبێت لە رووی نەتەوەیی و مێژووییەوە بۆ گرێدانی ئەمڕۆ بە رابووردوووی گەلەكەمانەوە و بۆ ناساندنی زۆر لایەنی شۆڕش و ئامانجەكانی بە نەوەی نوێ، هەروەها بۆ نوێكردنەوەیەكی سەردەمییانەی ئامانج و ئەنجامەكانی شۆڕش و بنیاتنانی كۆمەڵگەیەكی ئاشتیخواز و یەك ریز و تەباو قۆڵكردنەوەی بە دامەزراوەییكردن و بنیاتنانی كەلتووری دەوڵەتی و بەرجەستەكردنی ئامانجەكانی شۆڕش لە دامەزراوە سیاسیی و ئابووری و خزمەتگوزارییەكانی هەرێمی كوردستاندا بەمەبەستی بەدیهێنانی عەدالەتی كۆمەڵایەتی و ئاسوودەكردنی خەڵك و بۆ خەڵك ژیان و بۆ خزمەتكردنی خەڵك و خاك و وڵات، لە بازنەی فراوانی شۆڕش و بە رێزگرتنیش لە بازنە لاوەكییەكانی جیاوازیی فیكریی و مەزهەبی، بەمەبەستی هەرچی زووتری كۆكردنەوەی تواناو هەوڵە جیاجیاكان لە رێگەیەكی فراوان و پانڕەوی كوردستانیدا، لەم زەمەنی عەولەمە و قەوارە گەروەكانی جیهاندا.