فەرهاد محەمەد ئەندامی بازنەی گفتوگۆ و ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستان لە گفتوگۆی ئەمجارەی بازنەی گفتوگۆ « هەرێمی كوردستان لەناو گێژاوی ململانێی هەرێمی و نێودەوڵەتیدا» بەمجۆرە بۆچوونەكانی خستە روو.

ناونیشانی ئەم گفتوگۆیە « هەرێمی كوردستان لەناو گێژاوی ململانێی هەرێمی و نێودەوڵەتیدا»، ئەگەر بە دیوێكدا هەڕەشە و ئالنگاری بۆ سەر هەرێمی كوردستان لێبخوێنرێتەوە، ئەوە بەدیوێكی دیكە كە مەزندەكان بەو ئاراستەیەن لەناو ئەم گێژاوەدا وەرچەرخانی گەورە لەسەر ئاستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێتە ئاراوە، سیستمێكی تازە بۆ ئەم ناوچە گرنگەی جیهان لەدایك بێت، ئەوە دەكرێت ئەم ناونیشانە وەرچەرخانێكی بەسەردا بێت و بگۆڕێت بۆ «هەرێمی كوردستان لەنێو سیستمی تازەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست»دا.

ئەوەی لە كۆنگرە نێودەوڵەتییەكانی ئەمساڵ «كۆڕبەندی ئابووریی جیهانی لە داڤۆس، كۆنفرانسی ئاسایشی جیهانی لە میونشن، لووتكەی حكومەتەكان لە دوبەی» لە یەك دوو مانگی ڕابردوو گوێبیستی بووین و جێگەی بایەخی هەموو جیهانیش بوو لە چەند خاڵیكدا ئاماژەیان پێدەكەم:

• لە ڕۆژی 16ی كانوونی دووەمی 2024، تەنیا ڕۆژێك دوای هێرشە ڕۆكێتییەكەی كۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ سەر ماڵی هاووڵاتییەكی سڤیل لە هەولێر و لە ئاكامدا چەندین هاووڵاتی شەهید بوون و لەناویاندا ژینای 11 مانگی تێدابوو، ئۆرسۆلا ڤۆندەر لاین سەرۆكی كۆمسیونی ئەوروپا لە وتارەكەیدا لە كۆڕبەندی داڤۆس لە سویسرا ستراتیژیەتی تازەی یەكێتیی ئەوروپا و هاوپەیمانی ئەتڵەسی بەجیهان ڕاگەیاند و گوتی «ستراتیژیەتی تازەی یەكێتیی ئەوروپـــا ناتۆ  بریتییە لە «نەهێشتنی مەترسی- De-risk»، ئەمەش بەو مانایەی یەكێتیی ئەوروپا و هاوپەیمانی ناتۆ ئامادەییان هەیە لە هەر شوێنێكی ئەم دنیایە مەترسی دروست بێت سازشی لەسەر نەكەن و ، ئەو مەترسییە لە ڕیشەوە هەڵبكێشین، هەمان ڕۆژ 16ی كانوونی دووەمی 2024 ئیسحاق هێرزۆگ سەرۆكی ئیسڕائیل كە وێنەی كچێكی 8 مانگی لە تەنیشت خۆی دانابوو، باسی شەڕی نێوان ئیسڕائیل و حەماسی بۆ ئامادەبووان دەكرد، زۆر ڕاشكاوانە ڕایگەیاند « هەتا هەموو مەترسییەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ڕیشەوە هەڵنەكێشین شەڕی غەززە كۆتایی نایەت».

• لە لووتكەی حكومەتەكانی دوبەی كە لە ڕۆژانی 12-14ی شوباتی 2024 بەڕێوەچوو و، تیایدا 25 سەرۆك دەوڵەت و سەرۆك وەزیران و نوێنەری 120 دەوڵەت بەشدار بوون و، لەناو سەرۆكەكاندا، بەڕێز مسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش بانگهێشت كرابوو و ، وتاری سەرەكی لەو لووتكەیە بۆ بەڕێزیان تەرخانكرابوو، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە هەموو جیهانی ڕاگەیاند» ئەگەر ئاشتی و سەقامگیریی جیهانمان لا مەبەست بێت دەبێت هاوكاری و لێكتێگەشتن لەنێوان دەوڵەتان دروست بێت هەروەك بەو هاریكار و لێكتێگەیشتنە بەسەر تیرۆریستانی داعش سەركەوتین»، كە بێگومان هەرێمی كوردستان ڕۆڵی زۆر گەورەی لەو سەركەوتنە جیهانییەدا هەبووە.

• لە كۆنفرانسی ئاسایشی جیهانی كە لە ڕۆژانی 15-17ی شوباتی 2024 لە شاری میونشنی ئەڵمانی بەڕێوە چوو، ناونیشانی ڕاپۆرتی ئەم كۆنفرانسە گرنگە بریتی بوو لە « ئایا هەموومان دۆڕاوین؟ – Lose- Lose?« بوو،

ئەم سێ ڕووداوە گەورە جیهانییە كە تەنیا لە ماوەی یەك مانگدا لەسەرەتای ساڵی 2024 چەندین پەیامی گرنگیان بە جیهان و ناوچەكە دا، سەردانی 25ی شوباتی 2024ی بەڕێز مسرور بارزانی  شاندی حكومەتی هەرێمی كوردستانی بەدوای خۆیدا هێنا، گرنگیی ئەم سەردانەی سەرۆكی حكومەتی هەرێم و شاندی یاوەری بۆ واشنتۆن، تەنیا لەیەك ئاست و تایبەت بەیەك سێكتەری حوكمڕانیی هەرێمی كوردستان نەبوو، بەڵكو كۆی سێكتەرەكانی حكومڕانی لە هەرێمی كوردستان لە ئەجیندای ئەو سەردانەكۆكرابووە و بەسەركەوتوویی لە هەموو سێكتەرەكان بەڕێوەچوون، ئەم سەردانە وەرچەخانێك لە پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و واشنتۆن لە چوارچێوەی ئەو سیاسەتەی ئەمریكا بەرامبەر بەعێراق هەیبوو، لە هەمان كاتیشدا وەرچەرخانێك بوو لە تێگەیشتنی هاوبەشی هەردوو حكومەتی هەرێم و فیدڕاڵی بۆ سیاسەتی ئەمریكا لە عێراقدا.

سەرنج و هەڵوەستەی گرنگ كە لەسەر سەردانەكەی بەڕێز محەمەد شیاع سوودانی شاندی حكومەتی عیراق لە ناوەڕاستی ئەم مانگەدا بۆ واشنتۆن و دیداری لەگەڵ جوزیف بایدنی سەرۆكی ئەمریكا ئەوە بوو، ئەم سەردانە هاوكات بوو لەگەڵ هێرشە بەربڵاوە كۆمێدیەكەی كۆماری ئیسلامی ئێران بوو بۆ سەر ئیسڕائیل، كە ئەمە یەكەمجار بوو لەدوای دامەزراندنی كۆماری ئیسلامی لەساڵی 1979 ەوە ئێران ڕاستەوخۆ هێرش بكاتە سەر ئیسڕائیل، هەر بۆیە هەموو پسپۆران و چاودێرانی سیاسی پێیان وابوو، بەتایبەتی دوای هەمان شەو ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بڕیاریدا بە پەلە كۆبێتەوەو، هەموو پێیان وابوو كە ئەو هێرشەی ئێران كردیە سەر ئیسڕائیل دەبێتە هۆكارێك، كۆشكی سپی ئامادە نەبێت پێشوازی لەبەڕێز محەمەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق و شاندە یاوەرەكەی بكات.

بەڵام بەپێچەوانەوە ئەو هێرشەی ئێران بۆ سەر ئیسڕائیل نەك كاریگەری لەسەر سەردانەكەی بەڕێز سوودانی نەبوو، بەڵكو ئەو بەڕێزانە لەم گفتوگۆیە لەگەڵمان و نزیكن لە سەنتەری بڕیاری سیاسی لە عێراقدا سەردانەكەی ئەمجارەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بە «سەرووی سەركەوتوو» لەقەڵەم دەدەن، لەمەش زیاتر ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هەموو دەسەڵات و نفوزی خۆی كرد بە گوشار بۆ ئەوەی ئیسڕائیل سەبر بگرێت و وەڵامی هێرشەكەی ئێران نەداتەوە.

خوێندنەوەی بارودۆخەكە بەم دیوەیدا چیمان پێدەڵێت:

1- كاتی خۆی هینری كیسنجەر دەیگوت « پێویستە ئێران وەڵامی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بداتەوە بەوەی ئایا ئێران وەك دەوڵەت كە ئەندامی نەتەوە یەكگرتووەكانە پابەندە بە یاسا و بڕیارە نێودەوڵەتییەكان یان سوپای پاسداران دەوڵەتێكی تایبەتییە لە دەرەوەی بڕیار و یاسا نێودەوڵەتییەكان؟» ئەم خوێندنەوەیە مەزەندەی ئەوە دەكات ئێران لەوە تێگەیشتووە چیتر ناتوانێت خۆی لە وەڵامی ئەم پرسیارە بدزێتەوە و فەرامۆشی بكات و وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە بە هەر لایەكیاندا بێت، نەخشەی تازەی سیستمی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دیاری دەكات.

2- پرسیاری دووەم پرسیاری ئەمریكایە و ئاراستەی عێراقی كردووە « ئایا عێراق دەیەوێت كودەتا بەسەر دەستووردا بكات ویلایەتی فەقیهی بە پشتگیریی كۆماری ئیسلامی ئێران یان عێراق ئامادەیە ڕێز لەو دەستوورە بگرێت و بناغەكانی دەوڵەتی فیدڕاڵی تەواو دەكات بە پشتگیری ڕاستەوخۆی ئەمریكا و ڕۆژئاوا؟ ئەم خوێندنەوەیە وای دەبینی كە سەردانەكەی ئەمجارەی سەرۆك وەزیرانی عێراق كە شاندە یاوەرەكەی شاندی فیدڕاڵی بوو و هەموو پێكهاتەكانی عێراقی لەخۆی گرتبوو، وەڵامی ئەو پرسیارەی بە پشتگیریی ئەو لایەنانەی شیعە داوەتەوە كە بڕوایان بە سیاسەتی ئەقڵانییە، كە دەیانەوێت عێراقێكی فیدڕاڵی ڕاستەقینە لە چوارچێوەی ئەو دەستوورە بونیاد بنێنەوە كە هەموو پێكهاتەكانی عێراق دەنگیان پێداوە.