بەپێی ئامارەكان لە هەرێمی كوردستان 1،707،249 قوتابی و 120،658 مامۆستا و 6،429 قوتابخانە هەیە و، رۆژی یەكشەممەی رابردووش زەنگی ساڵی نویێ خوێندن لێ درا. قۆناخی 12ـی ئامادەیی لە بەشێك لە قوتابخانەكان دەستیان بە دەوام كردووە، بڕیارە بەشێوەیەكی كاتی پۆلەكانی یەك و دووی بنەڕەتیش لە 10/10 لە قوتابخانەكانیان دەست بە خوێندن بكەنەوە و قۆناغەكانی دیكەش تا پۆلی 11 بە شێوەی ئەلیكترۆنی بخوێنن، ژمارەیەك لە هاووڵاتیانیش لە بارەی ئەو سیستمی خوێندنە راو سەرنجی خۆیان بۆ گوڵان دەخەنەڕوو.


گوڵان: كۆمەڵایەتی

«بەداخەوە كۆرۆنا سیستەمی ژیان و هەموو ماناكانیشی گۆڕیوە، كوڕەكەم پۆلی دووی بنەڕەتییە و كچەكەشم پۆلی هەشت، واتە یەكێكیان لە قوتابخانە و ئەوی دیكە بە سیستەمی ئەلیكترۆنی دەخوێنێت، بۆ هەردووكیان ئاسوودە نیم، بەتایبەت بۆ خوێندنی ئەلیكترۆنی، من پێموایە قوتابی لەم سیستەمە زۆر زەرەرمەند دەبێت، چونكە منداڵ بە شێوەی راستەوخۆ زیاتر شتەكان وەردەگرێت». ئەوە قسەی شەونم سەباح بوو. ئەو دایكی دوو قوتابیی قۆناغی بنەڕەتییە و جەخت لەوە دەكاتەوە كە «لە شوێنێكی وەك كوردستان سیستەمی ئەلیكترۆنی هیچ دەرەنجامێكی باشی بۆ قوتابی نابێت».


كۆمەڵناس هێمن ساڵح، یەكێكە لەو سەدان هاووڵاتییەی كە بۆچوونێكی نەرێنییان لەسەر سیستەمی ئەلیكترۆنی بۆ خوێندن هەیە. سەبارەت بە هۆكارەكەشی دەڵێت: «سیستەمی ئۆنلاین و ئەلیكترۆنی لە داهاتوودا نەوەیەكی ئالوودە بوو بە تەكنەلۆژیا دروست دەكات، ئەوەش زیانێكی زۆری بۆ قوتابیان هەیە، لە كاتێكدا ئێمە هەوڵەكانمان بۆ ئەوەیە بگەڕێینەوە بۆ سەر سرووشت و لە دونیای تەكنەلۆژیا دوور بكەوینەوە.» گوتیشی: «وەكو كۆمەڵناسێك هەمیشە هانی قوتابییانمان داوە كە مۆبایلیان بە هیچ شێوەیەك نەبێت، جگە لەوەش بارگرانییەكی زۆر دەخاتە سەر خانەوادەكانیان، خێزان هەیە، شەش قوتابی هەیە، ئایا شەش ئایپادیان بۆ دابین دەكات، یان لە توانایدا نییە و هەموویان لەسەر یەك ئایپاد دەخوێنن؟ دەكرا بیر لەشتی وردتر بكرابایەوە. بۆ نموونە وەكو گوندەكان كە سیستەمی راستەوخۆ پەیڕەو دەكەن، دەكرا لە قوتابخانەكان سیستەمی راستەوخۆ لەگەڵ جێبەجێكردنی رێنماییە تەندروستییەكان پەیڕەو بكرایە، یان خوێندن تۆزێك دوابخرایە یانیش ئەمساڵ قوتابیان بە نەكەوتوو هەژمار بكرێن».
كۆمەڵناس ئیبراهیم حاجی زەڵمی، خاوەنی بڕوانامەی ماستەرە لە كۆمەڵناسی و سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە «پرۆسەی خوێندن لە قوتابخانەكان، پرسێكی پەروەردەیی و پێگەیاندنی كۆمەڵایەتییە و وابەستەیە بە هەموو كایە كۆمەڵایەتییەكانەوە، لەسەرووی هەمووشیانەوە كایەی مەعریفی و رۆشنبیری و پەروەردەیی. كاتێك كۆرۆنا وەك مۆتەكەیەك سەرسنگی كۆمەڵگە دەگرێت و وەزارەتە پەیوەندیدارەكان، لەبەر سەلامەتی و ژیانی گشتی بڕیاری پێویست لەوبارەوە دەدەن، ئیتر ئەمە وەڵامدانەوەی ئەو دۆخە نەخوازراوەیە كە كۆرۆنا هێناویەتە ئاراوە. بەڵام كاتێك پرسیار دێتە سەر ئەوەی ئایا بۆ ئەم دۆخە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاری خویندن بە ئۆنلاینی راگەیاندووە، بەم رێگەیە خوێندكار سوودمەند دەبێت؟ ئەوكات بە سێ خاڵی كورت دەمەوێ رای خۆم بخەمە ڕوو: یەكەم: باش وابوو حكومەتی هەرێمی كوردستان رێگەو شێوازی دیكەی بەكار ببردایە، سوودی لە ئەزموونی وڵاتانی تر وەربگرتایە لە شێوەی بەرەنگاربوونەوەی ئەم نەخۆشییەو پاشان چۆنیەتی بەرێوەچوونی پرۆسەی خوێندن بەوەی لە ئۆنلاین بێتە دەرەوە. ئیتر حكومەت دیارە بیانووی دارایی و نەبوونی خەرجی تەوزیفكردنی ئەو رێوشوێنانەی هەیە كە لە دەرەوە پەیرەو دەكرێن، هەروەها بیانووی رەفتەنی تەماشەكردنی ئەم پەتای كۆرۆنایە، یان هەرچی. دووەم: بوارنەدان بۆ قووڵنەبوونەوە بۆ چارەسەرەكان لەلایەن پسپۆران، هەروەها زاڵی عەقڵییەت و بیری راییكردن و لەكۆڵكردنەوەی پرس و بابەتەكان بە ئاسانترین ریگە كە بكرێت، بوەتە رێگە چارەسەری پرس و قەیرانەكانی ئەمڕۆی كوردەواری.. ئیتر چی دەبێت و چی بەسەر پاشەڕۆژدا دێت، گرنگ ئەوەیە بیانوویەك ئامادە بێ و بە مەجبووری بۆ ماوەیەكی كاتی بەسەر خەڵكیدا بیسەپێنن، ئیتر دواتر ئەو بڕیارە تا هەركات بیانەوێ درێژی دەكەنەوە، ئەوەش بۆ ئەوانەی بەرپرسن، رێگەیەكی ئاسان و كەم مەسرەفە، سوود و بەرژەوەندیداریشە بۆ دەست و دایرە ئیتر قەی ناكات. سێیەم: كە پرسیش دێتە سەر سوودمەندی و زیان بۆ پرۆسەی خوێندن بە ئۆنلاین، بە دڵنیاییەوە تا سەرئێسقان ئەم بریارە لە زیانی خوێندكاردایە، چونكە خوێندن تەنیا پرسی فێربوون نییە، پرسی پێگەیاندن و پەروەردەكردن و راهێنان و پەیوەندییە ئینسانییەكان و مامەڵە ئیخلاقی و رەفتارییەكانە.. واتە دووركەوتنەوەی قوتابی لە خوێندن لە قوتابخانەكاندا زیانی تەواوی لەم بوارانە بەر دەكەوێت. بۆیە بۆ قوتابی ماناكانی هاوڕێیەتی و پەیوەندییە قوتابییەكان و پەیوەندییە ئیدارییەكان و پەیوەندییە رەسمیەكانی وەك ئامادەبوون و گوێڕادێری و هاتن و چوونە ژوورەوە و چوونە دەرەوە و ماناكانی مامۆستا و هاوڕێ و پەیوەندییە ئینسانییەكانی فوتابخانە هەموو بەركەنار دەكرێن. بەوەش یەك دونیا مامەڵەی هەمەجۆری لەدەست دەردەچێت، واتە كاتێك خوێندن بە ئۆنلاین دەكرێت. ئیتر قوتابی وەك ئەو كەسەی لێ دێت كە لە زیندانێكی موحتەرەمدا خەریكی فێربوونە. بۆیە بە رای من زیانی خوێندن بە ئۆنلاین سەرباری زیانی كۆرۆنایە كە لە ئازیزان و خۆشەویستان كەوتووە».
لە میانی كردنەوەی ژمارەیەك قوتابخانە لە سنووری پارێزگای سلێمانی، ئالان حەمە سەعید، وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەییدا قسەی لەسەر دەستپێكردنی ساڵی نوێی خوێندن لە هەرێمی كوردستان كرد و رایگەیاند: «ئەگەر بزانین ئاماژەكان بەرەو ئەوە دەڕۆن رەوشی تەندروستی بەرەو باشتر دەچێت، بڕیارەكانی وەزارەتی پەروەردە بە هاوئاهەنگی لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی هەروەها ئەنجومەنی وەزیران قابیلی هەموو گۆڕانكارییەكن، بەڵام ئەگەر بزانین خوانەخواستە رەوشی تەندروستی خراپتر دەبێت، لەوە دەچێت ناچاربین قۆناخی دیكەش دابخەین و قۆناخی یەك و دووش نەكەینەوە». بۆ ئەوەش تاوەكو 10-10 دەرفەت لەبەردەم وەزارەتی پەروەردە هەیە.
بە گوتەی وەزیری پەروەردە، خوێندنی ئەلیكترۆنی، خوێندنێك نییە قوتابی پێویستی بە كارەبا و ئینتەرنێت هەبێت لە كاتێكی دیاریكراودا، چونكە «ئەپلیكەیشنی ئۆفلاین»یشیان دروست كردووە، هەموو وانەكان لەسەر ئەو ئەپلیكەیشنە هەیە، كە یەكجار ئینتەرنێتی پێویستە بۆ ئەوەی قوتابی دایانبەزێنیت». پێشتریش دكتۆر سەیوان كاكەیی، بریكاری وەزیری پەروەردە بە راگەیاندنەكانی راگەیاندبوو، «نزیكەی 900 گوند لە هەرێمی كوردستان ئینتەرنێتیان ناگاتێ، ئەو 900 گوندە رێنماییان بۆ دەرچووە بە رێكاری تەندروستییەوە دەوامی ئاسایی دەست پێ بكەن، بە جۆرێك نابێت نێوانی قوتابیان لە مەترێك كەمتر بێت».