فلك الدین كاكەیی

1- هەڤاڵێك لێی پرسیم:
- ئایا بەشداری كۆنگرەی سێزدەهەمین دەبی؟
گوتم: بەڵێ! خۆ ئەگەر لەوێش نەبم لەوێندەرێم، هەر كەسێك لە چاندنی بیرۆكە و پەیامێك، لە ڕابردوودا، بەشدار بووبێت، ئەوە هەمیشە دووبارە دەبێتەوە، مەگەر خۆی بڕیاری پچڕاندنی بازنەكە بدات.
2- پارتی درێژەپێدەر و هەڵگری كەلەپووری خەباتی رزگاریخوازی سیاسیی نەتەوەیی و رزگاری و پێشكەوتنی كۆمەڵایەتی خەڵكی كوردستانە كە بۆ پتر لە 150 ساڵ دەگەڕێتەوە.
هەر كۆنگرەیەكی پارتی لە 1946 ە وە پێشكەوتنێك بووە چونكە بارودۆخەی ئەو كات و ساتەی بەدروستی هەڵسەنگاندووە و ئاوات و ئامانجی گونجاوی ئەو قۆناغەی داناوە، هەر بۆیەش ماوەتەوە و سەركەوتووە چونكە لە وێستگەی هەر كۆنگرەیەكدا میكانیزمی گونجاوی لەگەڵ ئامانجەكان داڕشتووە.
3- واتە: دەبێ میكانیزم و شێوازی تیكۆشان لەگەڵ ئامانجەكانی(پرۆگرام) هەماهەنگ ببن، هەر بۆیەش پارتی ئامانجی كۆنگرەكانی، تا رادەیەكی باش، بە دیهێناوە، هەرچەندە تووشی كۆسپ و دژواری و ڕكابەری دەوروبەریش بووەتەوە.
لەوڕا دەبینین ئامانجەكانی پارتی بەرەو پێش دەچن، و قووڵتر و چەسپاوتر دەبن، ئەمجارەش، لە سێزدەهەمین كۆنگرەدا وێنەی پێشكەوتنێكی نوێ دەبینین.
4- كۆنگرەی یەكەمی 1946 بۆ دامەزراندنی پارتی بوو، سەركەوت، كۆنگرەكانی دواتر بناغەی شۆڕشی نەتەوەیی رزگاریخوازی ئەیلوولی 1961 یان داڕشت، لە كۆنگرەی هەشتی 1971 دا بڕیاری جێبەجێكردنی ناوەڕۆكی رێككەوتننامەی ئاداری 1970 وەرگرت بۆ دیموكراتی و ئۆتونۆمی، رژێمی بەعسی عەرەبی بە هەڵگیرساندنی شەڕی 1974 و رێكەوتننامەی جەزائیر 1975 هەوڵیدا گەلی كوردستان و پارتی لە ئاواتی ئۆتونۆمی نا ئومێد بكا.. دیارە ئۆتۆنۆمی لە ناوەڕۆكدا بە مانای ئازادیی كورد بووە لە ڕێكخستن و بەڕێوەبردنی كاروباری ناوخۆی كوردستان لە چوارچێوەیەكی دەستووریدا واتە، شێوەیەكی سەربەخۆیی زاتی(ناوخۆیی) بوو كە تا ئێستاش بۆ تەواوكردنی دەڕۆین.
5- بیرۆكەی ئۆتۆنۆمی ئەو ئاوات وخواستەی خستە مێشك و دڵ و ویژدانی خەڵكی كوردستانەوە كە مافی خۆیەتی و، دەتوانێت، ئیرادەی خۆبەڕێوەبردن بگرێتە دەست.
كۆنفرانسی 1976لە بەرلین وكۆنگرەی نۆیەم ساڵی 1979 لە كوردستان نەخشە و بەرنامەی دەربازبوونی پارتی لە قەیران و كۆسپەكانی شكستی 1975 داڕشت، دوای چەند ساڵ سەركەوت و زاڵبوو بەسەر سەختییەكانا.
ساڵی 1985 لە ئاستی سەركردایەتی پارتی، بە نهێنی ئەو باسە هاتە پێش كە لە یەكەم دەرفەتدا دەبێ داوای چارەسەری ئاشتیانەی دۆزی كورد لەسەر بنەمای (فیدرالیزم) بكەین، وەلێ لەبەر بارودۆخی ئەو سەردەمە بڕیار درا جارێ لە راگەیاندندا باسی فیدرالیزم نەكرێت تا وەختی خۆی دێت، ئەویش ساڵی 1992 هاتەپێش و سەرۆك بارزانی لە پێش یەكەمین خوولی پەرلەمانی كوردستان پرۆژەی فیدرالیزمی ئاشكراكرد، كە پەسەندكراو، كار بە ئەمڕۆ گەیشت.
6- كۆنگرەی دەیەمی 1989 لە كوردستان بۆ وەڵامدانەوەی ئاسەواری سەختی كیمیاباران و ئەنفال و جینۆسایدی رژێمی عێراق دەرهەقی خەڵكی كوردستان بوو، لەو كۆنگرەیەدا باسێك هاتە پێش كە بە زۆربەی خەڵك (هەندێ ناو پارتیش) بە خەون و خەیاڵ دەهاتە پێش چاو، كۆنگرە بڕیاری دا كە مەسەلەی كورد دەبێ بە ئاشتی چارەسەر بكرێت، ئەویش لە رێگەی گفتوگۆ و ئاشتبوونەوەی گشتیدا، وەلی هەمووی دوای ساڵێ، بەسەرۆكایەتی بەرەی كوردستانی، راپەڕینی ئاداری 1991 عێراق و رۆژهەڵات و جیهانی هەژاند، كە رژێمی بەعس ناچاربوو، بە گفتوگۆ رازی ببێ بۆ چارەسەری مەسەلەی كورد، دیارە ئەیدولوژیەت و بارودۆخی رژێم و نێودەوڵەتی لەبەرژەوەندی سەركەوتنی گفتوگۆكە نەبوو، بەڵام هیچ نەبێ بەشێكی گرنگی هەرێمی كوردستان(هەولێر و سلێمانی و دهۆك) لە ژێر دەسەڵاتی رژێم رزگاریان بوو، ئاشتی و دەرفەتی خۆ بەڕێوەبردنی (ئۆتۆنۆمی) هاتە پێش، دواجار پەرلەمان و حكومەتی هەرێم دامەزران و فیدرالیزم راگەیاندرا و..ز تا روخانی رژێمی بەعس ساڵی 2003...
7- كۆنگرەی یازدە و دوازدە سەركەوتن لە دەستنیشانكردنی ئامانج و پرۆگرامی پاراستنی دەسكەوتی ڕاپەڕین و كەیانی فیدرالی و پێشكەوتنی ژیان و خزمەتگوزاریی خەڵكی كوردستان، كە پارتی لە كابینەی سێهەم و چوارەم و پێنجەمی حكومەتدا لە پێشخستنی ئامانجەكانی ئەو دوو كۆنگرەیە سەركەوت، ئێستاش بەدەستی پڕەوە سێزدەهەمین كۆنگرەی دەبەستێت.
8- ئەوە یاسای پێشكەوتنی ژیانە، .. كە وەختێك خواست و ئامانجەكان دروست و ڕەواو و گونجاوببن و، میكانیزم و شێوەی خەبات لەگەڵ ئاستی كۆمەڵگا هەماهەنگ ببێت، ئەوە پێشكەوتن بەدی دێت، هەر چەندە كۆسپ و تەگەرە و كەموكوڕیش لەسەر رێگادا هەبن.
كە تابلۆی گشتی بزاڤی رزگاریخواز دێنینە پێش چاو دەبینین كە لە سەر ئاستی سیاسیدا هەنگاو بە هەنگاو بەرەو سەركەوتن هاتووین، ماوەتەوە بایەخی زیاتر بە ئامانج و ئاواتی كۆمەڵایەتی خەڵك بدەین، لەگەڵ هەڵسەنگاندنی باری گشتیی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان بە گشتی،كە باش لێكگەیشتووین و لێكنزیكبوونەتەوە و دەرفەتی رێكخستنەوەی بەرنامەی تێكۆشانی ئاشتیانەی سەراسەری هاتووەتە پێش.
لێرەشدا پارتی كەوتووەتە چەقی بە یەكگەیشتنی ڕچكە و رێگا جۆر بەجۆرەكان، دیارە ناوەڕۆكی پرۆگرامی و شێوەی خەباتی و ئەزموونەكانی وەهای كردووە كە ڕووبەڕووی بەرپرسیارێتی گەورەتر ببێتەوە.
9- سەركەوتنی دیكەی پارتی و گشت پارت و لایەنەكانی بزاڤی كوردستان، ئەوەیە كە لەگەڵ خۆیدا خەڵكی دیكەش ناچاری پێشكەوتن كردووە، ئەوەتا دەسپێشخەرییەكانی سەرۆك بارزانی و سووربوونی لەسەر فیدرالیزم و دیموكراسی (كە تەواوكەری یەكن) و، دوا هەڵوێستی سەرۆك بۆ پشتگیری مافی توركمان و مەسیحی لەوەرگرتنی پۆستی سەروەری وەك جێگری سەرەككۆمار و سەرەكوەزیرانی عێراقی فیدڕاڵ .. ئا ئەم هەڵوێستانە، لە تەك ئاسایش و خۆڕاگریی هەرێمی كوردستان، ئومێدی وەرچەرخانێكی گەورەی گەل و دەوڵەتی عێراقی هێناوەتە پێش،كەوا پێكهاتەكانی دیكەش بەو بڕوایە دەگەن كە دامەزراندنی سیستەمی چەسپاوی فیدرالیزم باشترین رێگەیە بۆ سەقامگیری ئاشتی و دیموكراتی لە عێراقدا، واتە: رەنگە، نەدوور، یەك دوو هەرێمی دیكەی فیدرالی رابگەیەندرێن.
واتە: خەباتی گەلی كوردستان، لە ئەنجامدا، گشت عێراقی بە شوێنخۆیدا رادەكێشێت و، شەپۆلی پێشكەوتن سنوورەكانیش دەبەزێنی.
10- لەو پێشكەوتن و وەرچەرخانانەدا بیروڕا و رۆحی بارزانی نەمر و تێكۆشەرانی دڵسۆز و دووربینی بزاڤی كوردستان، زیندوون و لەگەڵماندان، رۆحی مرۆڤ لە وتە و بیروڕا و ئەنجامی خەبات و تێكۆشانیدا دەمێنێتەوە رۆحی ئینسان زیندووە و نامرێ، تا ئەو كاتەی بیروڕاكانی پڕ دەكەن و ئامانجەكانی بەرەوپێش دەچن، كەواتە بەو هەڤاڵە دەڵێم: كێ بێ بتوانێت دەس لە روحی خۆی بەربدات؟! ئێمە تازە بە تازە لە ناوەڕۆك و روحیەتی بەرنامەی كۆنفرانسی(باكو)- 1947 نزیكدەبینەوە، كە بارزانی نەمر و هەڤاڵانی، دوای پەڕینەوە لە چۆمی ئاراس و گەیشتن بە باكو، پایتەختی ئازەربایجانی(سۆڤیەتی)، بەستیان و ئەو پرۆگرامەیان داڕشت كە هێشتاش چاومان بە رێگەوەیە بۆ بەدیهێنانی.
ئەوەیان گرنگترین كۆنگرەبوو هەرچەندە بە(كۆنفرانس)ناو براوە.