رەگەزی سزایی تاوانی حەفلەی حەمدانییە

رەگەزی سزایی تاوانی حەفلەی حەمدانییە


لەو رۆژانەدا كە ئەو كارەساتە رویداوە شیكردنەوەی زۆر بۆ هۆكاری ئەنجامدرانی تاوانەكە كراوە سەرای ئەوەش باس لە رێخستنی یاسایەك بۆ مەبەستی سزادانی هاوشێوەی ئەو بابەتانە كراوە بەڵام لە راستیدا مشرعی عێراقی لە یاسای سزادانی عێراقی،ژمارە 111 لە ماددەكانی 411 و 416 ئەو بابەتەی بە جوانی روون كردۆتەوە بەڵام ئەوەی كە كەمتەر خەم بوونە لایەنی پەیوەندیدار بە رێپێدان بۆ دروست كردنی ئەو جۆرە شوێنانە هەروەها ئەو لایەنە ئیدارییانەی پەیوەندییان بە بەدواداچوونی مەرجەكانی سەلامەتی و ئاسایش ەوە هەیە هەر بۆیەش لە خوارەوە هەردوو مادەەی 411 و 416 لە یاسای سزادانی عێراقی روون دەكەینەوە.
دەقی مادەی (411)ی یاسای سزادانی عێراقی،
1.هەر کەسێک بە هەڵە کەسێک بکوژێت یان ببێتە هۆی گیانلەدەستدانی بەبێ مەبەست، لە ئەنجامی کەمتەرخەمی و بێباکی و بێباکی و بێ وریایی و پابەندنەبوون بە یاسا و ڕێسا و فەرمانەکان، سزا دەدرێت بە زیندانیکردن و غەرامەکردن، یان بە یەکێک لەم دوو سزایە.
2. سزاکە بریتیە لە زیندانیکردن بۆ ماوەی ساڵێک کەمتر نەبێت و غەرامەکردن کە لە سێ سەد دینار کەمتر نەبێت و لە پێنج سەد دینار زیاتر نەبێت، یان یەکێک لەم دوو سزایە. ئەگەر تاوانەکە لە ئەنجامی پێشێلکارییەکی گەورەی تاوانبارەکە ڕوویدابێت کە لێی داواکراوە، ئەوا پابەندە بە بنەماکانی کار، یان پیشەکەیەوە، یان لە کاتی ئەنجامدانی... هەڵەیەک کە بووەتە هۆی ڕووداوەکە، یان لە کاتی ڕووداوەکەدا خۆی لە یارمەتیدانی ئەو کەسەی کە تاوانەکە ڕوویداوە یان داوای هاوکاری بۆ بکات لەکاتێکدا توانیویەتی ئەوە بکات.
3. سزای زیندانیکردن بۆ ماوەیەکی کەمتر نەبێت لە سێ ساڵ ئەگەر تاوانەکە ببێتە هۆی گیان لەدەستدانی سێ کەس یان زیاتر. بەڵام ئەگەر هەلومەرجێکی دیکە کە لە بڕگەی پێشوودا ئاماژەی پێکراوە ئامادە بوو، سزاکە بریتییە لە زیندانیکردن بۆ ماوەیەک کە لە حەوت ساڵ زیاتر نەبێت.
دەقی مادەی (416)ی یاسای سزادانی عێراقی،
1- هەرکەسێک بەهەڵە زیان یان نەخۆشی بە کەسێکی تر بگەیەنێت، جا ئەوە لە ئەنجامی کەمتەرخەمی، بێباکی، بێباکی، بێ وریایی، یان پابەندنەبوون بە یاسا و ڕێسا و فەرمانەکان بووبێت، سزا دەدرێت بە زیندانیکردن بۆ ماوەیەک کە زیاتر نەبێت شەش مانگ و غەرامەکردن کە لە پەنجا دینار زیاتر نەبێت، یان بە یەکێک لەم دوو سزایە.
2- سزاکە بریتیە لە زیندانیکردن بۆ ماوەیەک کە لە دوو ساڵ زیاتر نەبێت ئەگەر تاوانەکە ببێتە هۆی کەمئەندامی هەمیشەیی یان لە ئەنجامی پێشێلکردنی جددی تاوانبار ڕوویدا لەوەی کە بە بنەماکانی کار، پیشەکەی، یان پیشەکەی بەسەریدا سەپێنراوە، یان ئەگەر لە کاتی ئەنجامدانی ئەو هەڵەیەی کە بووەتە هۆی ڕووداوەکە لەژێر کاریگەری سەرخۆشی یان مادەی هۆشبەردا بووبێت، یان لە کاتی ڕووداوەکەدا خواردنی خواردبێت ئەو لەکاتێکدا توانیویەتی ئەوە بکات، یان ئەگەر هەڵەکە بووە هۆی برینداربوونی سێ کەس یان زیاتر.
هۆکاری تاوانەکە: ئەم تاوانە هێرشکردنە سەر مافی ژیان بۆ مرۆڤەكانە ، کە مافی
پاڵپشتی بە جاری گەردونی مافە مرۆق و ڕێکەوتننامە نێودەوڵەتییەکان و دەستوور و یاسا نیشتمانییەکان. پارێزراوە
مەرجە بابەتیی و ئەخلاقییەکان بۆ تاوانی کوشتن بەم شێوەیەن:
یەکەم: پێداویستییە مادییەکان
چالاکییە تاوانکارییەکە بە هەڵەیەک نوێنەرایەتی دەکرێت، فیقهی عێراقیش جۆری هەڵەکانی لە ماددەی ٣٥ی یاسای سزادان دیاری کردووە، کە بریتین لە کەمتەرخەمی، گرنگینەدان، نەبوونی وریایی، بێباکی و پابەندنەبوون بە یاساکان. و ڕێسا و ڕێنمایی و ڕێساکان.
دووەم: پێداویستییە ڕۆحییەکان
جێبەجێنەکردنی بەرپرسیارێتی تاوانکاری پێویستی بە بوونی عەیب هەیە و پێویستی بە بوونی دوو توخم هەیە:
یەکەم: پێشێلکردنی ئەرکەکانی وریایی و خۆپاراستن
دووەم: پەیوەندییەکی دەروونی لە نێوان ئیرادەی بكەری تاوان و مردندا هەیە

Top