dwayi destlekarkêşaneweyi d.'adl 'ebidulmehdî, hewllekan bo pêkhênanî ḧkumetêkî nwê xiranegerr, bellam wek aşkraye çarenûsî em hewllane taêsta şkst buwe, hokar û derencamekanî em peresendinane û kêşe û astenge serekîyekanî berdem ḧukmirranî le 'êraqda û prsî desteberkrdin û parêzgarîkrdin le pêgeyi herêmî kurdistan, bûne tewerî dîdarêkî gullan legell xalîde xelîl endam perlemanî 'êraq.

* serok ms'ud barizanî pêş dengdanî perleman sebaret be mîkanîzimî pêkhênanî kabînekeyi mḧemed 'ellawî, raygeyand ke eger bebê kurd twanî kabîne pêk bihênêt, pîrozî bêt, grîman dengdan be kabînekeyi 'ellawîş wek birriyarekeyi pêşitirî perleman bo derkrdinî hêzekanî hawpeyman be bê kurd û sunine têperrî, aya rêgaçareyi kurd le dwayi eme çî debêt?
- le 'êraq be hîç şêweyek ḧkumetêk serkewtû nabêt, eger reçawî beşdarîkrdinî pêkhate û kemînekan nekat, betaybetî hersê pêkhateyi serekî (kurd û sunine û şî'e), le sallî 2003we em wllate le ser binemayi tewafuq û beşdarîkrdinî hersê pêkhateke ḧkumet damezirawe, bepêçewanewe penabrdine ber dengî zorîne û perawêzxistinî pêkhateyek, grft û kêşekanî em wllate qûlltir dekatewe, em sîstmeyi pêkhênanî ḧkumet, nek teniya le 'êraq, bellku le zor wllatanî ewrupaşda peyrrew dekrêt, tenanet pêşkewtinî hzirî dîmukratîyi siyasî le cîhanda, her bew şêwazî tewafuqe araste dekrêt, çunike sîstmî tewafuqî le nêwan pêkhatekanda zor ciyawaze le sîstmî muḧasesekrdin, yan pşk pşkêne, pêkhênanî ḧkumetî 'êraqîş her debêt leser binemayi tewafuq û beşdarîpêkrdin û hawbeşîyi rasteqîneyi pêkhatekan bunyat binrêt, ke birrwayi be nasiname û mafî hemû pêkhate û kemînekan hebêt û, le nêwan ayîn û ayînzaw meziheb û netewe ciyawazî nekat, emeş bo eweye ta zorîne kontirrollî tewawî barudoxeke nekat û pêkhatekanî dîke perawêz nexat, wabzanm 'êraqîş her leser ew binemaye damezirawe û pallpşite bew nîzame dîmukratîye tewafuqîye, ke parêzgarî le mafe destûrî û yasayiyekanî pêkhatekanî dîke bikat, êmeyi kurdîş le pênaw maneweman le naw em wllateda, pêwîstman bewe heye ke ḧkumetî nwêyi 'êraq leser binemayi didanpêdanan be pêkhate û kemîne û sercem mafe destûrî û yasayiyekanda drust bibêt, be pêçewanewe eger bêt û ḧkumetî 'êraq be dengî zorîne têperrêndrêt û hemû pêkhatekanî dîke perawêz bixirên, ewa destêwerdanî derekî û îqlîmî bo ser karubarî nêwxoyi 'êraq ziyatir û qûlltir debêtewe. boye dûbareyi dekemewe, be bê beşdarîyi rasteqîne û cdidî le birriyar û prroseyi siyasî û abûrîyi her sê pêkhatekeyi 'êraq (kurd û sunine û şî'e) hîç ḧkumetêk serkewtû nabêt û ayindeyi nadiyar debêt.
* taçend retkrdineweyi mḧemed 'ellawî şkst bû bo teyarî sedr û şexisî muqteda sedr, aya boçî mḧemed 'ellawî wek kandîdî serbexo xoyi nmayş krdu, paşan muqteda sedr krdî be hî xoy? mebestman le çawpêkewtinekeyi sedre legell qenatî elşerqîye?
- sereta herxoyi lexoyda mḧemed 'ellawî kesêkî bêlayen nebû; ew le pêkhateyi şî'e û be tewafuqî şî'e danrabû, le jêr 'ebayi layene şî'ekanîşda pallpşitî dekra û boçûnekanî belayi ewanda bayi dedayewe, ew kesaneyi destinîşanî krdbûn bo kabîne wezarîyekey, wîstî ew layene şî'eyaneyi têdabû, ke pallpşitîyan dekrd, tenanet lêdwanekanî em dwayiyeyi muqteda sedr karîgerîyi leser pêkhateyi şî'e le 'êraqda hebû, eme le katêkda şexisî muqteda sedr sereta rayi leser 'ellawî nebû, bigire mîkanîzimî tewafuqî bekar nedehêna û hendêk naw û kesî bo serok wezîran distinîşan krdbû, bebê eweyi hîç ḧîsabêk bo pêkhatekanî kurd û sunine bikat, îtir bo debêt hellbijardinî wezîrekan bo êmeyi kurd û sunine qedeẍe bêt, xo eger 'ellawî weku serok wezîran ke le pşkî şî'eye danenraye û grîman kurdêk, yan sunineyekî serbexo bo postî serok wezîran dabinraye, lew kateda dekra ḧkumetêkî serbexo hellbijêrdrêt, dekra kurd, yan turkman û sunineş çend nawêkiyan bo serok wezîran berizkrdayetewe û 'ellawyan serpşk bikrdaye bo hellbijardinyan, bo nmûne, dekra partî dîmukratî kurdistan çend nawêkî bo 'ellawî beriz bikrdayetewe, ta yekêk lew nawaneyi pesend bikrdaye. be şêweyekî gşitî her serok wezîranêkî nwê bêt, debêt bew şêwaze kar bikat, ke ḧîsab bo hemû pêkhatekan bikat.
* êsta le dwayi retkrdineweyi mḧemed 'ellawî û kabînekey, dû çemk peyda bûn, yekemiyan muḧasese (pşkpşkêne) ke hemûlayek retî dekatewe, be fraksêone kurdistanîyekanîşewe, çemkekeyi dîke şerakete ke kurd û sunine û beşêkîş le şî'e dakokî lê deken, aya ciyawazî le nêwan muḧasese û şeraketda çîye?
- ciyawazîyekî zor gewre le nêwan muḧasese û şeraket (pşkpşkêne)da heye, min çendîn car le kenallekanî rageyandinewe emem rûn krdotewe, ḧkumetî tewafuqî û dîmukratîyi tewafuqî le dwayi şerr û grft û kêşeyi siyasîyi gewre û zor hatuwete arawe, betaybetî dwayi ewe hatuwe ke le sallanî pêşûda ḧkumete dîktatorîyekan û ḧukmirranîyi take ḧzbî, leser ḧîsabî pêkhatekanî dîke betaybetî pêkhateyi kurd balladest bûn û fermanrrewayî em wllateyan krduwe, bellam le dwayi 2003we core şeraketêk le naw prroseyi siyasîyi ḧukmirranîda le nêwan hemû pêkhatekanî 'êraq be kurd û sunine û şî'eşewe hebuwe, emeş le pênaw kotayîhatinî pşêwî û naaramî û seqamgîrî le wllatêkda ke mêjûyekî dûr û drêj û qûllî lem meseleye heye, her boye ḧkumetî tewafuqî danra, taweku parçeparçebûn û naseqamgîrî lenaw wllatda nemênêt û hemuwan be corêk le corekan le ḧukmirranîda hawbeş bin, sebaret be muḧaseseş peywendî bew xallanewe heye ke ḧzbêk, yan partêkî siyasî le hellbijardinekanda destî dekewêt û leser binemayi bedesthênanî kursîyekanî naw perleman xallekanî fllane ḧzb dadenrêt, bo nmûne ḧzbêk be hoyi zorîyi xallekaniyewe serok komar, yan serok wezîran û serokî perleman û jmareyi ew wezîraneyi dest dekewêt, ke bo pêkhateyek danrawe, ême weku kurd ewende be lamanewe giring nebû ke ḧzbî fllan sererrayi kemîyi xallekanî le prroseyi siyasî û ḧukmirranîda çi post û wezîrêkî dedrêtê û hîç kat bew şêwaze karman nekrduwe, eweyi belayi êmeyi kurd û kurdistanîyekanewe giring buwe, mafî rewayi gelî kurdistan û herêmeke buwe, nek post û desellat, çunike kurdistan herêmêkî fîdrrallîye û ḧkumetî 'êraq nîzamêkî fîdrrallî û perlemanî û dîmukratîye. eweyi be layi êmewe giringe, dakokîkrdin û parastinî mafekanî gelî kurdistane, bo eweyi carêkî dîke duçarî zullm û mallwêranî û derbederî û enfal û kîmiyabaran nebînewe û komellkuj nekrêyin, zaminikrdinî mafe destûrî û yasayîyekanî gelî kurdistan le rêgeyi muḧasese û xallbendîyewe nîye, bellku leser binemayi beşdarî û hawbeşîyi behêz û çalakîyi kurd dêt le ḧukmirranî 'êraqda.
* mḧemed 'ellawî bangeşeyi bo kabîneyekî serbexo dekrd, wate wezîrekan ser be hîç ḧzbêkî siyasî nebin, aya herêmî kurdistan pêdagrî le ser kandîdî ḧzbî dekrd, yan prseke ewe bû amade nebû le diyarîkrdinî kandîdekan qse legell serokayetîyi herêm û ḧkumetî kurdistan bikat?
- meseleke ewe nebû herêmî kurdistan pêdagrî le ser kandîdî ḧzbî dekat, wa pêwîstî dekrd mḧemed 'ellawî gftugoyi legell pêkhatekan û nwêneranî pêkhatekan bikrdaye, le pênaw destinîşanikrdinî ew kesayetîyaneyi ke nwênerayetîyi gelî kurdistan deken, bo nmûne le herêmî kurstan partî dîmukratî kurdistan xawenî deng û cemawerêkî zor û frawane, le rêgeyi em cemawerewe twaniywêtî nwênerayetîyekî frawanî çîn û twêjekanî naw komellge le perlemanî 'êraq û perlemanî kurdistan û ḧkumet bikat, çon debêt mḧemed 'ellawî ke xoyi le layen pêkhateyi şî'ewe destinîşan krawe û hendêk layenî siyasî pallpşitî lê deken, rawboçûnî xoyi beser gelî kurd û nwênerayetîyekaniyanda bsepênêt, gftugo û danustanekan bo pêkhênanî ḧkumet le ser em binemaye debêt, nek bew şêweyeyi mḧemed 'ellawî ke kar bo sirrînewe û perawêzxistinî rollî kurd le ḧkumetî ayindeyi 'êraqda bikat.
* aya serok komar le maweyi 15 rojda detwanêt kandîdêkî dîke diyarî bikat, yan rayek heye ke temenî kabînekeyi 'ebidulmehdî drêj bikrêtewe ta katî hellbijardinî pêşwexte, aya pêşbînîyi kam sînariyoye dekeyt, wate kandîdêkî dîke, yan drîjkrdineweyi kabînekeyi 'ebidulmehdî? aya fraksiyone kurdistanîyiyekan pşitgîrîyi kam sînariyoye deken û eger kandîdêkî taze hellbijêrdra çon mamelleyi legell deken?
- carê bepêyi madideyi 76î destûr debêt le maweyi 15 rojda kandîdêkî nwê bo serokayetî encumenî wezîran diyarî bikrêt, umêdman zore emcare rawboçûnî kurd be hend werbigîrêt û serok wezîranêk bêt, ḧkumetêk be tewafuq dabmezirênêt, tenanet rawboçûnî sunine û hemû layene siyasîyekanî şî'e ke leperleman nwênerayetiyan heye, werbigîrêt, bigire ra û boçûnî pêkhate û kemînekanî dîkeş werbigîrêt, ême lem meseleye dawayi ḧkumetêkî tewafuqî dekeyin, çunike lewe detirsêyin kurd le prroseyi siyasîyi 'êraqda bigate binbestî siyasî û dwacar netwanrêt parêzgarî le ḧukmirranîyi dîmukratî le 'êraqda bikeyin, betaybetî legell derkewtinî ew denganeyi ke dawayi zorîne û merkezîyet deken û, hîç ḧîsabêk bo pêkhatekan betaybetî bo herêmî kurdistan naken, tewafuq û hawbeşî û tewazn teniya çemkêk nîye le naw dawakarîyekanî partî dîmukratî kurdistanda, bellku rêgayeke bo parastinî 'êraq û mafe destûrî û yasayiyekanî gelî kurd û kurdistanîyekan. sebaret be hellbijardin, yan raspardinî kesayetîyekî dîke le maweyi 15 rojî dahatûda bo pêkhênanî ḧkumet, eger ewîş be heman şêweyi mḧemed tofêq 'ellawî dengî perlemantaranî bedest nehêna, ew kat detwandrêt kesêkî dîke raspêrdrêt û bew şêweye hemû carêk kesêkî dîke raspêrdrêt taweku dengî zorîneyi perlemantaran bedest dehênêt, xo eger her lem proseyeda serkewtû nebîn, ême ezimûnêkî dîkeman heye le zemenî malîkîda katêk ḧkumetekeyi bo maweyi ḧewt mang temenî drêj krayewe, dekrêt ḧkumetekeyi 'adl 'ebidulmehdî temenî drêj bikrêtewe bo eweyi xoman duçarî ew hemû kêşe siyasî û rûberrûbûnewane nekeyinewe, ke be hokarî dûrkewtinewe le tewafuq duçarî buwîn. herweha dekrêt le naw perlemanda mîkanîzimêkî yasayî bidozirêtewe bo eweyi em ḧkumeteyi êsta ke ḧkumetêkî kariberrêkere, bikrêtewe be ḧkumetêk ke bitwanêt hemû karubarekanî hawullatiyan û projekan rayî bikat, eweta pêman nawete mangî sê, keçî ta êsta prroje yasayi budce bo perleman nenêrdrawe û pesend nekrawe, em ḧkumeteyi êstayi 'adl 'ebidulmehdî ḧkumetêke xawenî çendîn wezîrî betwana û çalake, betaybetî wezîre kurdekan, ke hîç têbînî û qseyekiyan leser nîye, eyi boçî leser beriname û karî xoyan berdewam nebin? xo eger dwacar grfte siyasîyekan çareserkran û nwêneranî gel û pêkhatekan be tewafuq kesayetîyekî nwêyan raspard bo pêkhênanî ḧkumet û, leperleman dengî leser dra, ême weku fraksiyone kurdistanîyekan û weku kurd temenina dekeyin be hawşêweyi mḧemed 'ellawî legell pêkhatekanî kurd û sunine û beşêk le pêkhateyi şî'eş hellsukewt nekat.