ئەوانەی بە وردی راپۆرتە ئامادەكراوەكانی كۆڕبەندی ئابووریی جیهانی – داڤۆس دەخوێننەوە و بەپەرۆشەوە گوێ لە لێدوان و وتووێژەكانی ناو پەنێڵەكانی دەگرن، هەموویان لە روویەكەوە دەگەنە ئەو قەناعەتەی كە ئەوەی (ئابوورییە كە جووڵە و ئاراستەی ناو كۆمەڵگە) دیاری دەكات، هەروەها (ئابوورییە كە دەرهاویشتە ئەرێنی و نەرێنیەكان) لەسەر شێواز و ئەدای پرۆسەی سیاسی و حوكمڕانیی دەوڵەتان بەجێدەهێڵێت.
هەر بۆیە ئەگەر سیاسەت و سیستمی ئابووریی هەر وڵاتێك بە ئاراستەیەكی خراپ بەڕێوە بچێت، ئەوا كاریگەریی زۆر خراپی لە سەر سەقامگیریی پرۆسەی سیاسی دەبێت و پاشانیش كە بووە دیاردەیەكی جیهانی كاریگەریی زۆر خراپی لەسەر ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی و جیهان دەبێت و دەبێتە ئەو پاشاگەردانییەی كە ئەمڕۆ دەیبینین و سەرەنجامیش چارەسەركردنی دەبێتە شێوازێك لە نیمچە مەحاڵ.
نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەمیانەی گوتەكانی لەو پەنێڵەی لەسەر سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەشداری تێدا كرد، زۆر بە كورتی جەختی لەسەر ئەم خاڵە كردەوە و ئاماژەی بەوە كرد، كە لە ساڵی 2013-2014 لە یەك دوو شار و شارۆچكەی عەرەبی سوننە، هاووڵاتیان بۆ پێداویستییە سەرەكییەكانی خۆیان خۆپیشاندانیان كرد، بەڵام نەتوانرا بە دروستی مامەڵەی لەگەڵ بكرێت، ئەمە بووە هۆكاری سەرهەڵدانی رێكخراوی تیرۆریستیی داعش.
ئەو قسانەی سەرۆكی كوردستان كە لە كۆڕبەندی ئابووریی جیهانی كردی، ناوەڕۆكی ئەو راپۆرتەیە كە پسپۆڕان و كۆمپانیا گەورەكان و ئیكۆنۆمیستەكان بۆ كۆڕبەندی ئەمساڵی داڤۆس-یان ئامادەكردبوو، ناوەڕۆكی راپۆرتەكەش جەخت لەسەر كاریگەرییە نەرێنییەكانی دەرهاویشتە خراپەكانی ئەو نایەكسانی و نادادپەروەرییە دەكاتەوە كە ئاراستەی جووڵەی كۆمەڵگە لە تەواوی دەوڵەتانی جیهاندا دیاری دەكات.
كەواتە لەگەڵ ئەوەی كۆڕبەندەكە ناونیشانێكی ئابووری هەڵگرتووە، بەڵام هەموو بوارەكانی سیاسەت و حوكمڕانی لەناو كۆی بەرنامەكەی داڤۆسدا رەنگدانەوەی هەیە و، لەو كۆڕبەندەشدا كێشە سیاسییەكان و شەڕ و ئاژاوە و ناسەقامگیری و گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوا، تەواوی پەنێڵ و دیدار و كۆبوونەوەكانی كۆڕبەندەكە دیاری دەكات.
پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە، لەناو ئەم هەموو كێشە و ناسەقاگیرییەی عێراق و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهاندا، بایەخی هەرێمی كوردستان لەسەر ئاراستەی ئەم كێشانە چین، وا چەندین ساڵە بە فەرمی داوەتی ئەم كۆڕبەندە جیهانییە دەكرێت؟ یان بە دیوێكی دیكەدا هەرێمی كوردستان (كە تەنیا هەرێمێكە لە چوارچێوەی عێراق و بە فەرمی دەوڵەت نییە)، دەتوانێت چ شتێك، یان ئاراستەیەك بۆ چارەسەری ئەم كێشە جیهانییانە پێشكەش بكات؟
ئەگەر پێش وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە، پرسیارێكی دیكە بكەین، ئایا هەرێمی كوردستان چەند ساڵە بۆتە جێگەی بایەخی كۆڕبەندی داڤۆس لە سویسرا و كۆنفڕانسی ئاسایشی نێودەوڵەتی لە میونشنی ئەڵمانیا؟ بێگومان ئاشكرایە لە دوای سەرهەڵدانی رێكخراوی تیرۆریستیی داعش و پووچەڵكردنەوەی ئەفسانەی داعش لەسەر دەستی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بە رابەرایەتیی مسعود بارزانی، هەرێمی كوردستان وەك ئەو دەوڵەتە هاوچەرخە سەیر دەكرێت كە ئەو توانایەی هەیە ئەمانە بكات:
1. هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەوەی بە فەرمی دەوڵەت نییە، بەڵام كاراكتەرێكی دەوڵەتی بەهێزە بۆ بەشداریكردن لە تێكشكاندنی تیرۆریستان و دابینكردنی ئاشتی و تەناهی لە جیهاندا.
2. ئەو ژینگە سیاسییەی لە هەرێمی كوردستاندا لەسایەی سیاسەت و ستراتیژیەتی سەركردایەتیی هەرێمی كوردستاندا فەراهەم كراوە، جیاواز لە ژینگەی تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ژینگەی سیاسیی ئێستای دەوڵەتانی رۆژئاواش، ژینگەیەكە كە تیرۆریستی خۆماڵیی (Homegrown Terrorists) تێدا بەرهەم نایەت، ئەمەش سەرنجی هەموو جیهانی راكێشاوە.
3. لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی ئیسلامیدا، كە بە شێوەیەكی گشتی بە دەوڵەتانی فرەنەتەوە و فرەئایین ناسراون، فرەیی بوونی هەیە، بەڵام بێجگە لە هەرێمی كوردستان لە هیچ دەوڵەتێكی عەرەبی و ئیسلامی ئەقڵییەتی پێكەوە ژیانی ئاشتی و برایانە بوونی نییە، لەمەش زیاتر ئەو رۆژئاوایەی كە شانازیی بە فرەكولتوورییەوە دەكرد، ئێستا دیاردەی دژە فرەكولتووری نەك هەر پەرەی سەندووە، بەڵكو بووەتە فاكتەرێك بۆ بردنەوەی هەڵبژاردنەكان.
4. لەسەر ئاستی عێراق (بەشە عەرەبییەكەی) دیاردەی سڕینەوەی فرەنەتەوەیی و فرەئایینی و فرەمەزهەبی، بۆتە دیاردەیەك لە ژیانی رۆژانەی هاووڵاتیاندا، هەر بۆ نموونە پێكهاتەی كریستیانەكان لە عێراقدا كە لە ساڵی 2003 بە نزیكەی 2-2.5 ملیۆن مەزندە دەكران، ئێستا نزیكەی 500 هەزار كەسیان لە عێراق ماون، لەم ژمارەیەش رێژەی زیاتر لە 95%ی لە هەرێمی كوردستان دەژین، بەپێچەوانەی بەشە عەرەبییەكەی عێراق، ئێستا لە هەرێمی كوردستاندا هەموو پێكهاتە جیاوازەكانی (بە عەرەبی شیعە و سوننەشەوە) لە هەرێمی كوردستان دەژین و كەس هەست بەوە ناكات، ئەوە كوردە، یان عەرەبە، یان پێكهاتەیەكی دیكەیە، هەروەها كەس هەست ناكات ئەو هاووڵاتیە پەیڕەوی لە چ ئایینێك دەكات، یان عەرەبێكی عێراقی سەر بە مەزهەبی شیعەیە، یان سوننەیە، هەموویان بە گیانی ئاشتی و تەبایی پێكەوە دەژین.
5. وێڕای ئیمكانیەتی سنوورداری هەرێمی كوردستان لە رووی داراییەوە، هەروەها وێڕای سنوورداریی هەرێمی كوردستان بۆ دابینكردنی چەك و كەلوپەلی پێویست بۆ هێزی پێشمەرگە و هێزەكانی پۆلیس و ئاسایش، توانیویەتی ئاسایش و سەقامگیرییەكی زۆر باش بە ئاستێك دابین بكات كە لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێ وێنەیە.
6. دابینكردنی ئەم سەقامگیرییە بۆتە هۆكاری ئەوەی كە هەرێمی كوردستان لەگەڵ ئەوەی (دەوڵەت) نییە، بەڵام لە چوارچێوەی ئەو دەسەڵاتانەی بەپێی دەستووری عێراق بۆ هەرێمی كوردستان دیاری كراون، توانیویەتی ژێرخانێكی ئەوتۆی ئابووری بونیاد بێت كە بتوانێت سەرنجی وەبەرهێنەران و كۆمپانیا گەورەكانی جیهان بۆ هەرێمەكە رابكێشێت و بێن لە كوردستان وەبەرهێنان بكەن، ئەم بارودۆخەی كوردستان لەگەڵ بارودۆخی بەشە عەرەبییەكەی عێراق بەراورد ناكرێت.
ئەم چەند خاڵەی وەك خاڵی جیاكاری هەرێمی كوردستان ئاماژەمان پێ كردن، لە هیچ دەوڵەتێكی عەرەبی و ئیسلامی لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكووری ئەفریقیا بوونی نییە، وێڕای ئەوەی كە ئەم ناوچەیە بۆتە سەرچاوەی ناسەقامگیری و هەموو كێشەكان لە جیهاندا.
هەر بۆیە كاتێك هەرێمی كوردستان لە كۆڕبەندێكی جیهانیی وەك داڤۆس بەشداری دەكات، یان لە كۆنفڕانسێكی ئاسایشی جیهانی وەك كۆنفڕانسی میونشن بەشداری دەكات، راستە پێشوازیی دەوڵەتان لە سەرۆكی هەرێمی كوردستان و شاندی یاوەری و ئەنجامدانی دیدار و كۆبوونەوەی چڕ و پڕ لەگەڵ سەرۆكی هەرێمی كوردستان، فاكتەرێكی گرنگە بۆ ئاستی دەركەوتنی هەرێمی كوردستان لە ناو دیپلۆماتیەتی نێودەوڵەتیدا، لە هەمانكاتدا بۆ كۆڕبەندەكەش گرنگە كە هەرێمی كوردستان وەك نموونەی قەوارەیەكی سیاسی (نادەوڵەت) بۆتە سیمبولێك بۆ سەقامگیری و وەبەرهێنان لە ناوچەیەكی ئاڵۆز و پڕكێشەی وەك رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.