كۆرِبه‌ندى كارو كۆبوونه‌وه‌ى دووقۆڵى نێوان توركیا و هه‌رێمى كوردستان به‌رِێوه‌چوو
دواى به‌خێرهێنانى میوانه‌كان د.به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆكى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان له وته‌یه‌كدا خۆشحاڵى خۆى بۆ به‌ستنى كۆرِبه‌نده‌كه ده‌ربرِى و گوتى ئه‌م كۆرِه دوابه‌دواى سه‌ردانه سه‌ركه‌وتووه مێژوییه‌كه‌ى جه‌نابى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان كاك مسعود بارزانى ده‌به‌ستین، كه له‌و سه‌ردانه‌دا به‌شێوه‌یه‌كى فه‌رمى وه‌كو سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له به‌رزترین ئاستى كۆمارى توركیا پێشوازى لێكراو و باس له ورده‌كارى په‌یوه‌ندیه‌كانى نێوان توركیا و هه‌رێمى كوردستان كرا كه یه‌كێك له‌و بابه‌ت و كۆڵه‌كه گرنگانه‌ى په‌یوه‌ندیه‌كانى نێوان ئێمه و توركیا په‌ره‌پێدان بوو به‌ئاستى هاوكارى ئابوورى و بازرگانى نێوان هه‌رێمى كوردستان و ته‌واوى عێراق له‌گه‌ڵ ولاَتى توركیا.
سه‌رۆكى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان هیواى خواست شاندى پیاوانى كارو كۆمپانیاكانى توركیا و كۆمپانیاكانى كه‌رتى تایبه‌ت له هه‌رێمى كوردستان پێكه‌وه بتوانن ئه‌و ته‌وژم و ئه‌و زه‌خمه‌ى هه‌یه بۆ به‌ره‌و پێشه‌وه‌بردنى په‌یوه‌ندیه‌كانى نێوان هه‌رێمى كوردستان و توركیا به‌رجه‌سته بكه‌ن به‌ئه‌نجامدانى پرۆژه‌ى هاوبه‌ش كه خزمه‌تى هه‌ردوولا بكات.
سه‌رۆكى حكومه‌ت ئاماژه‌ى به‌وه كرد كه رِۆژگارێك ئه‌زمونى هه‌رێمى كوردستانى عێراق به‌شێوه‌یه‌ك سه‌یر ده‌كرا كه مه‌ترسى بێت بۆ سه‌ر دراوسێكانى، ئه‌مرِۆ به‌كردار سه‌لماندومانه كه ئاسایش و ره‌وشى هه‌رێمى كوردستان و حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و مافه‌رِه‌واكانى خه‌ڵكى كوردستان كۆڵه‌كه‌یه‌كى گرنگى ئاشتى و ئاسایشى سه‌رتاسه‌رى رِۆژهه‌ڵاتى ناوه‌رِاسته، ئێمه ده‌مانه‌وه‌ىَ له‌سه‌ر بنه‌ماى به‌رژه‌وه‌ندى هاوبه‌ش دوور له زه‌برو زه‌نگ و به‌كارهێنانى توندوتیژى برِه‌و به‌په‌یوه‌ندیه‌كانى هه‌مه‌لایه‌نه بده‌ین كه پێمان وایه سه‌رئه‌نجام به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانمان له رِووى سیاسى و ئابوورى و ئاسایشه‌وه هاوبه‌شن. له درێژه‌ى وته‌یكه‌یدا سه‌رۆكى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان داواى له وڵاتانى دراوسىَ كرد رِه‌چاوى سه‌روه‌رى خاك و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانى خه‌ڵكى كوردستان و عیراق بكه‌ن و ده‌ست له كاروباره‌كانى ناوخۆمان وه‌رنه‌ده‌ن هه‌روه‌ك چۆن ئێمه رِێگه ناده‌ین هه‌رێمى كوردستان بكرێته پێگه‌ى هه‌رِه‌شه‌كردن بۆ سه‌ر دراوسێكانمان.
داواشى له كۆمپانیا توركیه‌كان كرد وه‌به‌رهێنان و كارى زیاتر بكه‌ن بۆ ئاوه‌دان كردنه‌وه‌ى هه‌رێمى كوردستان كه به‌هۆى رِژێمه‌كانى پێشووه‌وه توشى وێرانكاریه‌كى زۆر بووه، ده‌كرێت ئه‌م ناوچه‌یه‌ش بكرێته ده‌ه‌روازه‌یه‌ك بۆ ناوچه‌كانى ترى عیراق.
به‌مه‌به‌ستى هاندانى زیاترى كۆمپانیاكان بۆ ئه‌نجامدانى وه‌به‌رهێنان له هه‌رێمى كوردستاندا سه‌رۆكى حكومه‌ت ئاماژه‌ى به‌پێشكه‌وتنى داهاتى نه‌ته‌وه‌یی له هه‌رێمى كوردستان و عێراقدا كرد و گوتى له ساڵى 2007دا رِێژه‌ى گه‌شه‌كردنى داهاتى نه‌ته‌وه‌یى عێراق 1.5% بوو، له ساڵى 2009دا بووه‌ته 4.3%، ئه‌مساڵیش به‌پێى خه‌مڵاندن و لێكدانه‌وه‌ى بانكى نێوده‌وڵه‌تى و سندوقى دراوى نێوده‌وڵه‌تى له‌سه‌روى 7% ده‌بێت، خه‌مڵاندنى ئێمه له كوردستان 10% تێپه‌رِ ده‌كات و ئه‌مساڵ خه‌رجى حكومه‌ت له هه‌رێمى كوردستاندا 10 ملیار دۆلاره.
هه‌روه‌ها گوتى ئه‌گه‌ر به‌پێى به‌رنامه‌كان رِێژه‌ى هه‌نارده‌كردنى نه‌وت له عێراقدا رِۆژانه له 2 ملیۆن و 100 هه‌زار به‌رمیله‌وه بۆ سه‌روى 4 ملیۆن 6 ملیۆن به‌رمیل له‌رِۆژێكدا زیاد بكرێت وه‌زعى ئابوورى باشتر ده‌بێت.
ساڵى 2003 تێكرِاى داهاتى تاك له عێراقدا 465 دۆلارى ئه‌مه‌ریكى بووه ئه‌مساڵ به‌پێى خه‌مڵاندنى بانكى نێوده‌وڵه‌تى 3 هه‌زار و 600 دۆلاره، به‌پێى خه‌مڵاندنه‌كانیش له هه‌رێمى كوردستان تێكرِاى داهاتى تاك له هه‌رێمى كوردستاندا له 4 هه‌زار و 500 دۆلار تێپه‌رِى كردووه ئه‌مانه‌ش نیشانه‌ى پێشكه‌وتنى به‌رده‌وامه.
هه‌ر له‌و كۆرِبه‌نده‌دا زافه‌ر چاغڵه‌یان وه‌زیرى ده‌وڵه‌ت بۆ بازرگانى ده‌ره‌وه‌ى توركیا له وته‌یه‌كدا دوای خستنه‌رِووی په‌یوه‌ندی له مێژینه و دۆستایه‌تی نێوان توركیا و گه‌لی كورد به‌تایبه‌ت له‌رِووی كلتوریه‌وه، ئاماژه‌ی به‌و ماڵوێرانیه‌ش كرد كه له‌سه‌رده‌مه جیاجیاكان و به‌تایبه‌ت له سه‌رده‌می رژێمی له ناوچوو به‌سه‌ر گه‌لی كورددا هاتوون.
چاغڵه‌یان رونیكرده‌وه په‌یوه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵ برایانی كورد گه‌یشتووه‌ته لایه‌نی ئابوری و بازرگانی و بۆ ئه‌وه‌ش هیوای خواست په‌یوه‌ندییه‌كان فراوانتر بێت، هه‌روه‌ك خواستی وڵاته‌كه‌شی له‌و بواره به‌ئاماده‌بووان راگه‌یاندو گوتی توركیا ده‌یه‌وێت له‌م هه‌رێمه ئاشتی و برایه‌تی و پێكه‌وه‌یی هه‌بێت، بۆئه‌وه‌ی بایه‌خ به‌په‌یوه‌ندییه ئابورییه‌كانی بدات، بۆ ئه‌وه‌ش خواستی وڵاته‌كه‌ی له چه‌ند رویه‌كه‌وه ئاماژه پێدا به‌تایبه‌ت له‌كردنه‌وه‌ی لقێكی بانكی توركی هه‌ولێرو كاركردن له بواری وزه‌و كشتوكاڵ و گه‌شتوگوزارو چه‌ند بوارێكی تر.
هه‌روا ته‌ئكیدی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه له داهاتویه‌كی نزیكدا كه‌ناڵی زیاتری په‌یوه‌ندی به‌رِوی هه‌رێمی كوردستاندا ده‌كه‌نه‌وه، به‌شێوه‌یه‌ك له به‌رنامه‌یدایه تا 4 ساڵی دیكه قه‌باره‌ی بازرگانی و ئابووری له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان له ساڵێكدا بگه‌یه‌ننه 20 ملیار دۆلار، كه ئێستا نزیكه‌ی 7 ملیار دۆلاره.
دواتر سینان چه‌له‌بى وه‌زیرى پیشه‌سازى و بازرگانى و د.عه‌لى سندى وه‌زیرى پلاندانان و سه‌میر عه‌بدوڵا وه‌زیرى شاره‌وانى و گه‌شتوگوزارى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان و نه‌وزاد هادى و پارێزگارى هه‌ولێر وتاریان پێشكه‌ش كرد و داوایان له ووڵاتى توركیا و كۆمپانیا و وه‌به‌رهێنه‌ره توركیه‌كان كرد له هه‌رێمى كوردستان وه‌به‌رهێنانى زیاتر بكه‌ن و سوود له‌و ژینگه له‌بار و هه‌مه‌لایه‌نه‌ى هه‌رێمى كوردستان وه‌ربگرن.
دواتر كۆرِبه‌نده‌كه به گفتوگۆى تێرو ته‌سه‌ل له‌سه‌ر ته‌وه‌ره گرینگه‌كانى بوارى ئابوورى و بازرگانى درێژه‌ى هه‌بوو، هه‌روه‌ها ئه‌م كۆبوونه‌وه له رِۆژى 30/06/2010 به‌رده‌وامى ده‌بێت.
