«ئاگرێكی بێ خۆڵەمێش. دڵی منە وا سووتاوە.» ئەمە یەكەمین ڕستەی گۆرانییەك بوو كە لە كۆتایی ساڵانی حەفتا و سەرەتای ساڵانی هەشتای سەدەی بیستەم، لەسەر زاری هەموو كەسێك بوو، لە هەموو كووچە و كۆڵانێكی ئەم كوردستانە دەبیسترا. ئەم گۆرانییە بە دەرهێنانێكی زۆر جوانەوە، لە تەلەفزیۆنی كەركووك، كە یەكەمین كەناڵی تەلەفزیۆنی كوردییە لە مێژووی میدیای كوردستاندا، پەخش دەكرا.

تاریق كارێزی

لە شێروان كەركووكییەوە تەلەفۆن هات «دێمە كارێز، میوانێكی ئازیزم لەگەڵدایە، ناوەكەی ناڵێم، با لەگەڵ هاتنم بزانن كێیە و بە دیداری شاد بن.» تازە كۆڕەكەی چوارشەممەی كارێز تەواو بووبوو. نەریت وایە دوای هەر چوارشەممەیەكی كارێز، بەشێكی میوانان دەمێننەوە و دەروازەی گفتوگۆیەكی فراوان و هەمەلایەن لە هەمەجۆر بواری ژیاندا دەكرێتەوە، ئیدی هەر كەس هەگبەی بۆچوون و بیر و ڕای خۆی دەكاتەوە. هێندەی نەبرد، شێروان بە یاوەریی كەسێكەوە پەیدا بوو، كە لە مەزندەی كەسدا نەبوو. محەمەد عەباس بارامی شاعیر و گۆرانیبێژ و ئاوازدانەر خاوەنی گۆرانیی «ئاگرێكی بێ خۆڵەمێش» پەیدا بوو.

قەدەر وا بوو، ساڵی 1952 لە كووچە و كۆڵانەكانی كەركووكدا منداڵێك لە دایك بوو، ئەو منداڵە هەر زوو هۆگری هونەر و كوردایەتی بوو. لە شارەكەی خۆیدا دەست بە خوێندن دەكات، پاشان بەشی مۆسیقا لە پەیمانگای هونەرە جوانەكانی بەغدا تەواو دەكات. لە ساڵی 1966 بە دواوە، دوای ئەوەی گۆرانییەك لە هۆنراوە و ئاوازی خۆی لە ئیزگەی كوردیی بەغدا پێشكەش دەكات، ئیدی تێكەڵ بە دنیای هونەر و میدیا دەبێت. دوای ئەوەی لە ساڵی 1972 لە ئیزگەی كوردیی بەغدا دادەمەزرێت، ساڵانێك هەر لە شاری بەغدا هەم لە ڕادیۆ و هەم لە تەلەفزیۆندا كار دەكات. دواتر دەبێتە مامۆستای هونەر لە كەركووك.

لە گەرمەی شەڕی ئێران و عیراقدا، بڕیار دەدات بەرەو هەندەران كۆچ بكات. لە ساڵی 1985دا بەرەو تاران پایتەختی ئێران، پاشان بەرەو سووریا كۆچ دەكات، لە درێژەی كۆچەكەی بەرەو شوێنێكی ئارام و دوور لە توند و تیژی، لە شاری ئەدنبرە لە هەرێمی سكۆتلاند لە بەریتانیا دەگیرسێتەوە، تا ئێستاش هەر لەوێیە.

عەباس محەمەد بارام مرۆڤێكی دەنگ خۆش و خۆش مەشرەبە، دڵ و دەروونی ئاوێتە بە دەریای هونەر و وێژەیە. هەر كە لە ژێی یادگارەكانی دەدەیت، بە قسەی خۆش و كوردییەكی پاراو، زۆر بە هێمنی و سوعبەتەوە، بەرەو دەیان ساڵ بەر لە ئێستات دەباتەوە «كە چوومە تاران، خولیای دیتنی ئیرەجی عەندەلیبی بووم. ئەوم دیت و بە دیداری شەجەریانیش شاد بووم.» هەڵبەت عەندەلیبی و شەجەریان دوو گەورە مەقامخوێنی فارسن، بۆ ئەو نەتەوەیە، هەر یەكەیان چیایەكە لە شكۆ. عەباس محەمەد بارام گوتی «لەگەڵ شەجەرەیان كەوتینە گفتوگۆیەكی فراوان، ئەو كوردی زۆر خۆش دەوێت. شەجەریان گوتی، كورد نەتەوەیەكە خاوەن كولتوورێكی بەهێز، زمانێكی بەهێز و دەوڵەمەندی هەیە، مۆسیقای فارسی هەر هەمووی میلۆدیی كوردییە، فارس تەنیا (چەهچەهە)ی هەیە، تەواوی مۆسیقای فارسی سەرچاوەكەی مۆسیقای كوردییە. بۆیەش كورد ماوەتەوە و نەتواوەتەوە، چونكە كولتوورێكی بەهێزیان هەیە، خۆ ئەگەر ئەم شێوەزارەی كوردی نەمێنێت، شێوەزارەكەی دی جێی دەگرێتەوە، ئەگەر لە شوێنێك كولتوور و هونەری كورد خامۆش بێت، لە شوێنی دیكە گەش و بە تەوژم خۆی دەنوێنێت.» ئەمانە قسەی گەورە مەقامخوێنی فارس شەجەریان بوون.

بە گوتەی مامۆستای بارام زادە، شەجەریان لای وایە هەردوو نەتەوەی فارس و تورك بە مۆسیقا و ئاواز و میلۆدیی كورد خۆیان دەوڵەمەند كردووە، تەنانەت عەرەبیش زۆر شتی لە كورد بردووە. ئەدی ئاخۆ لە بەریتانیا چ دەكات؟ ئەو ڕوونی دەكاتەوە «لەوێ مامۆستای پیانۆم، كتێبێكیشم لە بارەی فێر بوونی پیانۆ بە چوار زمانی كوردی، عەرەبی، فارسی و ئینگلیزی داناوە، مەبەستمە هەر كەس یەكێك لەو چوار زمانە بزانێت، بتوانێت لە ڕێی ئەم كتێبەوە فێری پیانۆ ژەنین ببێت.»

عەباس محەمەد بارام چەندی كە مۆسیقاژەن و گۆرانیبێژە، بارتەقای ئەوە شاعیرە «لە نێوانی 1700 تا 1800 پارچە شیعرم هەیە، سێ بەشن، نەتەوەیی و دڵداری و سۆفیگەری، سۆفیگەرییەكە هەمووی تەنیا بۆ خۆشەویستیی خودا گوتراون و نووسراون.» ئەو گەنجینەیەكی گەورەی ئاوازیشە «سەرووی 1400 ئاوازم داناوە.» بە گوتەی ئەو «كورد خاوەنی 15 هەزار میلۆدیی فۆلكلۆرە.» شێروان كەركووكی كە ئەرشیفێكی دەوڵەمەندی هونەری كوردیی كۆ كردووەتەوە، دەڵێ «ڕاستە مامۆستا عەباس لە ڕادیۆ و تەلەفزیۆندا تەنیا 20 گۆرانیی تۆمار كراوی هەیە، بەڵام لە ئەرشیفی مندا 350 گۆرانیی تۆمار كراوی هەیە و پاراستوومن.» مامۆستای بارام زادە گوتی «تەواوی ئاوازەكانم لە نێو میمۆریدا پاراستووە، نەبادا بفەوتێن.»